කොළඹ ආරක්ෂාවට හැදු කොළඹ කොටුව
සියවස් එක හමාරක් පැරැණි හග්ගල මල් වත්ත
මෙරට ඉතිහාසය තුළ මහ බල පරාකර5:4මයක් විහිදූ රාවණා රජු දසිස් නමින් හඳුන්වති. හිස් දහයක් තිබුණු නිසා දසිස් යැයි පැවසුනද රාවණා මහ රජුගේ ශිල්පීය දක්ෂ9තා නිසා දසිස් නමින් හුවා දැක්වීමට අපේ පැරැුන්නෝ උත්සාහ දරා ඇත.
මේ පරන්නතාපවත් රාවණා රජු දක්ෂස වෛද්යේවරයෙකු බවත් රජුගේ ඖෂධ උයන හග්ගල කන්ද ආශරි91කතව තිබු බව කියැවේ. රාමා සිතා කතාන්දරයේ සීතා දේවිය ස්තීරවරයපුර ගල්ලෙනක සඟවා සිටියදී මතුවූ අක්ෂින ආබාදයට පරාසයතිකාර කළේ හග්ගල ඖෂධ උද්යාලනයේදී බව ඓතිහාසික තොරතුරු අපට කියයි. එදා සීතාවන් රෝගයෙන් සුවය ලැබූ තැන අද ”සීතාඑළිය” ලෙස සලකුණු ලැබේ.
අවුරුදු දහස් ගණනකට පෙර අති දක්ෂ” වෛද්යලවරයෙකුගේව පැවති ඖෂධ උයන 1861 වසරේදී හග්ගල උද්භිද උද්යා නය බවට පත්වූ අතර මෙම වසරට අවුරුදු 150ක් සපිරේ. ඉංගීර්ගලසි පාලකයන් නුවරඑළිය සිට බදුල්ල මාර්ගයේ කිලෝ මීටර් 9ක් පමණ ගිය තැනදී ඇරඹු දෙවන උද්භිත උද්යා නය ලෙස හග්ගල සැළකේ.
මුහුදු මට්ටමෙන් මීටර් 2173ක් උසැති හග්ගල කඳුවැටිය පාමුල මීටර් 1745ක උසින් යුතුව එදා 1861දී අක්කර 500ක් පමණ පුරා විහිදී යන ආකාරයෙන් මේ හග්ගල උද්භිද උද්යාදනය ස්ථාපිත කර ඇත.
ඉංගීර මසීහු තම යටත් විජිත රාජධානියේ සීඝරහග යෙන් පැතිර ගිය මැලේරියා රෝගය මර්දනය කිරීම සඳහා අවශ්ය ඖෂධයක් කොට සළකන ”ක්විනික්” නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා ”සින්කෝනා” නමැති ශාකයක් වගා කිරීමට පේරාදෙණිය රාජකීය උද්භිද උද්යා නය හරහා 1859 වසරේදී පර්යේෂණ කටයුතු මෙම හග්ගල දී සිදුකර ඇත. එහි පර්ය තිඵලයක් ලෙස 1861 වසරේදී මෙම හග්ගල උද්යාමනය තුළ ඇතිකළ සින්කෝනා වගාව නිසා එය උද්භිද උද්යා නයක් බවට පත්විය.
නුවරඑළිය දිස්තිර තික්කය හා බදුල්ල දිස්තිරබවටක්ක දෙක යාවන හග්ගල කඳු වැටිය ආශිරහග තව පිහිටි හග්ගල උද්භිද උද්යා්නයට ඊසාන දිග හා නිරිත දිග මෝසම් වැසි ලැබෙන අතර වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලිමීටර් 2200වේ. වසරකට දින 210ක් වර්ෂාව ලැබෙන මෙම උද්යාානය සාමාන්යි උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 3-15ක් අතර පවතින ඉසව්වකි.
සම මිශරඋ15 දේශගුණයකින් යුතු හග්ගල කඳුවැටිය පාමුල පිහිටවූ හග්ගල උද්භිද උද්යානනය, සොබාදහමේ අපූරු දායාදයක් වන හග්ගල දැඩි රක්ෂිතය ආශරිු හතව පිහිටා අති අතර 1861 වසරේදී අක්කර 500ක් පුරා තිබුණද අද අක්කර 68කට පමණක් සීමා වී ඇත.
සින්කෝනා වගාවෙන් ඇරඹු හග්ගල උද්භිද උද්යා නය ආශිරිතවතව මෙරට පරද‍ෂධාන වැවිලි දෙකක් වූ කෝපි හා තේ වගාවන්ද පර්යේෂණ වශයෙන් සිදුකළ ස්ථානයක් බව කියැවේ. උද්යා8නයේ පර්යේෂණ සඳහා සිටවූ කෝපි ආදර්ශන නොවූවත් අඩි 15ක් උසට විහිදුණු තේ ගස් අපට අදද හග්ගල උද්භිද උද්යාසනයේදී නෙත ගැටේ.
වසර 150ක් පිරුණු මේ අභිමානවත් සොබාදහමේ තිළිණයක් බදු හග්ගල උද්භිද උද්යාපනයේ සිරි අසිරිය ගැන සොයන්නට කියන්නට ඉකුත්දා අප ඒ වෙත පියවර නැගුවෙමි. උද්යා නය සංරක්ෂික එම්.එම්.ඞී.ජේ. සේනාරත්න මහතා හදිසි අවශ්යදතාවකට නුවරඑළියට පිටව ගොස් සිටි අතර ඔහුගේ උපදෙස් මත උද්යානන සහකාර බී. මැද්දේගොඩ මහතා අපගේ සහායට එක්වූයේ ඉතා ලෙන්ගතුවය. අඩි 100-200ක් උසැති විවිධ වර්ගයේ ගහකොළ හෙවත් යටින් නෙක උයන් තුළින් මැද්දේගොඩ මහතා හග්ගල උද්භිද උද්යා නයේ පිහිටි කුඩා කාර්යාලය අසල සිට හග්ගල කාඳුපාමුල දක්වා වූ උද්යාුනයේ ඉහළ ඉසව්වට අප කැඳවා ගෙන ගියේය.
”මේ තියෙන්නේ 1861 වසරේ සින්කෝනා වගාව ආරම්භ කළ ස්ථානය. අද මේ තියෙන්නේ ආදර්ශයක් ලෙස සිටවූ ගසක්, ශ්රීා ලංකාවට ආවේනික හා උද්යාෙනයට ආවේනික ගස්වැල්වලට අමතරව විදේශයෙන් ගෙන්වා සිටවූ ශාකද ඕනෑ තරම් මේ උද්යාකනයේදී දැක ගන්න පුළුවන්. මේ මුළු උද්යායනයම ගහ කොළවලින් පිරුණු එකක් නිසා මහත්වූ සිසිල් බවක් උද්යාෙනය පුරාම තියෙනවා”.
ගසින් ගසට විස්තර කරමින් උද්යාරන සහකාර මැද්දේගොඩ මහතා අපට ඉතා මනස්කාන්ත වූ අපුරු හැඩතලයකින් යුත් ගස් පද්ධතියක් තුළට කැඳවාගෙන ගියහ. ඒ 1883 දී සිටවූ ලොත්සුඹුල් ශාක එකතුවටය. ඉන් අනතුරුව අප නැරඹූ 1893 වසරේ දී චීනයෙන් ගෙන්වා මේ උද්යාඹනයේ රෝපණය කළ කපුරු ශාක පද්ධතියද සැබැවින්ම ගෙනදෙන්නේ මහත්වූ සුවදායක පරිසරයකි. කපුරු ගසකින් කොළ කීපයක් කඩා පොඩිකර අප නාසයට ළංකල මැද්දේගොඩ මහතා ”දැනෙනවද කපුරු සුවඳ” සැබවින්ම දෙවියන් මුවේ දල්වන කපුරු පෙතිවල ඇති සුවඳ අප නාස්පුඩු ඔස්සේ ඇදි ගියේය. ”දැක්කද අන්න ඉන්නවා මේ නුවරඑළිය පරල්වදේශයට ආවේණික කළු වඳුරෝ. අපේ උද්යාුනයේ රංචුවක් ඉන්නවා.” කළුපාට විශාල වඳුරන් කීපදෙනකු රිලවුන් රංචුවකට බයේ ගසින් ගසට පැන ගියේ ආත්ම ආරක්ෂාවට විය යුතුය.
1867 වසරේදී පර්යේෂණ සඳහා ඇසමයෙන් ශ්රී ලංකාවට ගෙන්වූ තේ පරත් භේද සිටවූ තේ වගාවේ පුරාණය හග්ගල උද්භිද උද්යා්නයේ ඉහළ මායිමේදී අපට දැකගත හැකිය. ඒවා අඩි 15ක් පමණ උස් ගස් බවට පත්වී ඇති අයුරු අපුරුය.
හග්ගල උද්යාපනයේ අපූරු නිරමාණයකි. ස්වභාවික ගිරි උයන එය 1921 දී ස්ථාපිත කළ ඉතා ආකර්ශනීය සිරි ගන්වන්නකි. විවිධවූ ගල්කුළු වලින් පිහිටි අයුරින්ම ස්ථාපිත කරන ලද ගිරි උයන උද්යානනයට මහත්වූ ආභරණයක් වි ඇත. උණුසුම් වු තැනක සිට වායු සමනය කළ කාමරයකට ඇතුළු වූවා ලෙස සුවයක් ගෙන දෙන මීවන උයන තුළ ඇති සිසිල හා නෙත් පිනවන පරිසරය සොබා දහමේ අපූරුව කියන්නක් වැනිය. මීවන උයන පුරාම දිලීර හා ඇල්ගී විශේෂ එකතු වී සැදුනු ලයිකන් වර්ග හා විවිධ පාසි වර්ගද මීවන උයනට සැරසිල්ලක් බඳුය.
හග්ගල උද්භිද උද්යාීනයේ විශාල භූමි පරාසයක් වසාගෙන ඇති වනෝද්යාගනය තුළ ඉතා ඉහළට විහිදී ගිය දේශීය මෙන්ම උප ඝර්ම කලාපීය රටවලින් හඳුන්වා දුන් රූස්ස වෘක්ෂ ලතා දැක ගත හැක. එම සෑම ශාකයකම උද්භිද විද්යාලත්මක නාමය කුලය හා සම්භවය දක්වන නාම පුවරුද දැක ගන්නට පුළුවන.
අක්කර 68 ක් පුරා විහිද ගිය හග්ගල උද්යාුනයේ අසිරිමත් තැන් කරා ගිය අපට මැද්දේගොඩ මහතා උද්යා නයේ ශාකාගාරයේ දොරගුළු විවෘත කර දුන්නේය.
”මෙම ශාකාගාරයේ වසර 100ක වඩා පැරණි ශාකවල නිදර්ශන බලා ගන්න පුළුවන්. කඳුකර වනාන්තර හා කඳුකර පරාගාදේශයේ ශාකවල වියළි නිදර්ශන ශාක කුලවලට විශේෂ වලට අනුකූලව වෙන් වෙන් වශයෙන් ආරක්ෂිාතව තැන්පත් කර තිබෙනවා. 1000ක පමණ නිදර්ශන දැකගන්න පුළුවන්. ශාක පිළිබඳ පර්යේෂණ කරන ඕනෑම කෙනෙකුට මේ ශාකාගාර තුළින් බොහෝ දැනුම එකතු කර ගන්න පුළුවන්”
මැද්දේගොඩ මහතා ඉන්පසු අප කැඳවාගෙන ගියේ උද්යාගනයේ සලකුණු ලෙස සලකන නොක් ගිම්හාන නිවාසය වෙතය. නොක් ගිම්හාන නිවහන 1904-1909 දක්වා හග්ගල උද්භිද උද්යා්නය පාලනය කළ උද්යායන ආරක්ෂ ක ජේ.කේ. නොක්ස් මහතා සිහිවීම පිණිස 1912 දී ඔහුගේ මිතුරන් විසින් ඉදිකළ සිහිවටනයකි.
හග්ගල උද්භිද උද්යාකනයේ අවුරුදු 150ක ඉතිහාසය තුළ 1882-1940 දක්වා නොක්ස් පවුලේ සාමාජිකයන් තිදෙනකු අවුරුදු 58ක් කාලයක් පාලනය කර තිබීම විශේෂ සිද්ධියක් කොට සැලකිය යුතුය.
1881 වසරේදී හග්ගල සින්කෝනා වගාවේ පාලනයට පැමිණි විලියම් නොක් 1882 සිට 1904 දක්වා උද්යාිනයේ අධිකාරිවරයා ලෙස කටයුතු කර ඇත. සින්කෝනා වගාව ඇරඹූ හග්ගල උද්යායනය උද්භිද උද්යාිනය උද්භිද උද්යා නයක් ලෙස පරිවර්තනය කළ විලියම් නොක් 1904 ජූලි 18 වසරේ විශරාන ම ගියේ තම පුතු වු ජේ.කේ. නොක් උද්යාතන අධිකාරි ලෙසට පත් කරය. ජේ.කේ. නොක්ට හග්ගල උද්යා නය පාලනය කරන්න හැකිවූයේ අවුරුදු 5 මාස 3ක් පමණි. තම පියා සේම ජේ.කේ. නොක්ද උද්යාසනයට ඉමහත් සේවයක් ඉටුකළ අයෙකි.
කෙටි කාලයක් උද්යාළනය පාලනය කළ ජේ.කේ. නොක් මහතා නිවාඩුවක් ගත කිරීමට බිරි ාතාන්යක බලා නැවකින් ගමන් ගනිද්දී 1909 දෙසැම්බර් 13 දින ගමන්ගත් නැව අනතුරට ලක්වීම නිසා ඒ මහතා මියගිය අතර ඔහුගේ නෑදෑ හිත මිතුරන් නොක් මහතා සිහිවීම පිණිස මෙම ගිම්හාන නිවෙස 1912දී ඉදිකළ බවට ගිම්හාන නිවහන තුළ පිහිටි සිහිවටන ඵලය අපට කරුණු කියයි. මේ අපූරු මිනිසා භාවිත කළ හිස් වැසුම අදද හග්ගල උද්යාොනයේ ඇති අපූරු මතක සලකුණකි.
හග්ගල උද්යාුනයේ අසිරිමත් තැන් ස්පර්ශ කරමින් අප මැද්දේගොඩ මහතා සමග රෝස උයන, පළතුරු උයන, වීදුරු ගෘහය, ඉහළ පුෂ්ප උයන, අධ්යසයන හා ව්යාකප්තිය, රෝස උයන පැළ විකුණුම් හල බල්බ උයන හා මධ්යුම පොකුණ ආදි දැන් කෙරෙහිද නෙත් යොමු කළෙමු.
අක්කර 68ක් තුළ ඉතා අරපරිස්සමින් හෝරා කීපයක් ඇවිද අවුරුදු 150ක් සපිරි හග්ගල උද්යානනයේ අසිරිය සොයා ගිය අප ඉස්පහසුවක් ගනිද්දී වර්තමාන හග්ගල උද්යාුන සංරක්ෂරක එම්.එම්.ඞී.ජේ. සේනාරත්න මහතා උද්යාඉනයේ කුඩා කාර්යාලයේදී අපට හමුවිය.
අපේ මේ උද්යාානය තුළ ශාක 20,000ක් පමණ පවතින අතර ඒවා දේශීය විදේශීය හා ආවේණික වශයෙන් අපට හඳුන්වා දෙන්න පුළුවන්. ඒ අතර ලංකාවට ආවේණික ශාක 4143ක්ද ලංකාව හා විදේශීයට ආවේණික 3107ක්ද හග්ගලට ආවේණික ශාක වර්ග 100ක් පමණද අප උද්යාංනයේ තිබෙනවා. අද උද්යාකනය තුළ තිබෙන ගස් අවුරුදු 100 ට වඩා පැරණි ඒවා ඒ නිසාමයි උද්යාසනයේ වටිනාකම ගොඩනැගෙන්නේ. 1860 සිට මේ උද්යාවනය භාරව පාලකයන් ලෙස 19 දෙනකු කටයුතු කර තිබෙනවා. ඒ අතර මේ උද්යා6නයේ 1984-1989 දක්වා උද්යා නයේ සංරක්ෂ ක වශයෙන් කටයුතු කළ අචාර්ය ඞී.එස්.ඒ. විජේසුන්දර මහතා අද ආර්ථික සංවර්ධන අමාත්යාං ශය යටතේ පවතින ජාතික උද්භිද උද්යායන දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්යසක්ෂ ජනරාල් ලෙස කටයුතු කරමින් මේ උද්යාශනය සංවර්ධනය කිරීමට අපට නිතරම අතහිත දී කටයුතු කිරීම ගෞරවයෙන් යුතුව සිහිපත් කරනවා.
අවුරුදු 30ක් රට තුළ තිබූ යුද්ධය අවසන්වීමත් සමඟ අති විශාල පිරිසක් උද්යා්නය බලන්න එනවා. 2011 වසරේ නොවැම්බර් මස අවසානය වනවිට උද්යාුනය නැරඹූ පිරිස 460.000ක් පමණ වෙනවා. විදේශිකයන් 10,000ක් පමණ මේ වසරේදී අපේ උද්යාවනයට පැමිණ තිබෙනවා.
අද වනවිට අපේ උද්යා,නයට දැඩි ලෙස බලපාන පරේ නශ්නයක් තමයි රිලවුන්ගෙන් මතුවී ඇති ගැටලූව. ඒ විතරක් නොවේ. ගෝන්නු, ඌරෝ ශාකවලට හානි කරනවා. ඒ නිසා උද්යානනයට ආරක්ෂිශත වැටක අවශ්ය්තාවයක් තිබෙනවා. උද්යානනයේ තිබෙන සංචාරක විවේකාගාර මදි ඇතැම් විට බස්රථ 10-12 පිරිස් උද්යායනයට ඇතුල් වෙනවා. සමහර විට වර්ෂාව ඇදහැලූනම මේ එන පිරිසට වැස්සෙන් බේරී ඉන්න තැනක් නැහැ. දවල් ආහාර ගන්න සුදුසු ස්ථානයක් නැහැ. ඒ පිළිබඳ විවිධ පැමිණිලි අපට ලැබෙනවා. අදට වඩා හොඳ වැසිකිළි හා කැසිකිළි පද්ධතියක අවශ්යලතාවයක් මතුවී තිබෙනවා. විශේෂයෙන් විදේශ සංචාරකයෝ නිතර ඒ පිළිබඳව අපට පැමිණිලි ඉදිරිපත් කරනවා. උද්යාකනයේ පිවිසුමේ සිට කිලෝ මීටරයක් පමණ ඇතුළට මාර්ගය කාපට් ඇතිරීම් කළ යුතුයි.
අප උද්යා නයේ මුළු කාර්ය මණ්ඩලය 78 දෙනකු පමණයි සිටින්නේ. අක්කර 68ක උද්යායනය රැකබලා ගැනීමට උපරිම අයුරින් අපේ කණ්ඩායම සේවය කරනවා. ඒත් උද්යා නය නැරඹීමට එන ඇතැම් අය ඉතා නොසැලිකිල්ලකින් ගහ කොලට හානි කරන අවස්ථා තිබෙනවා. එසේ නොකරන ලෙස අපි ඉතා වගකීමෙන් ඉල්ලීමක් කරනවා. අවුරුදු 150ක් පැරණි මේ උද්යාඉනය අපේ රටේ මහඟු දායාදයක් ලෙස සලකන්න ඕනි. ඒ නිසා උද්යාුනය තුළ හැසිරීම හා උද්යායනයට ගෙන එන පොලිතින් හා පාවිච්චි කළ ඉවත දමන දේ යළිත් ඒ එන සංචාරකයින් රැගෙන යනවානම් වටිනවා”
මෙම හග්ගල උද්භිද උද්යාිනයට වසර 150ක් පිරෙන මේ මොහොතේදී සමරු සටහනක් ලෙස එදා සිට මේ දක්වා උද්යාිනය පාලනය කළ අය පිළිබඳ කරුණු ගෙනහැර දැක්විය යුතුමය. 1860-1866 දක්වා ඩබ්. මැක්නිකෝල්, 1868-1881 දක්වා ඊ.ජේ. ක්වෙයිට්ස්, 1882-1904 දක්වා ඩබ්. නොක්, 1094-1909 දක්වා ජේ.කේ. නොක්, 1911-1940 දක්වා ජේ.ජේ. නොක්, 1940-1947 දක්වා ඊ. පෙරේරා, 1947x1956 දක්වා ඞී.එන්.ඩබ්. රණසිංහ හා ජෝර්ඞ් රණසිංහ, 1956-1960 දක්වා ඞී.ටී. ඒකනායක,
1960-1971 දක්වා එස්.බී. තෙන්නකෝන්, 1971-1976 දක්වා රාජා අත්තනායක, 1976-1979 දක්වා ඞී.බී. සුමිතරවා ආරච්චි, 1979-1980 දක්වා ඒ.එම්. අබේරත්න, 1980-1982 දක්වා ඩි.එස්.ඒ. විජේසුන්දර 1982-1984 දක්වා ඞී.එම්.යු.බී. ධනසේකර, 1984-1989 දක්වා ඞී.එස්.ඒ. විජේසුන්දර, 1989-1991 ඩි.එම්.යු.බී. ධනසේකර, 1991 අපේර. 1ල් 1991-1991 නොවැම්බර් දක්වා කේ.එන්. යාපා, 1991-1995 දක්වා ඞී.එච්.පී. පෙරමුණගම, 1995-2003 දක්වා කේ.එන්. යාපා යන මහතුන් වේ.
තුන්ලෝකාධිපති රාවණා
රාවණා යනු මීට වසර 4500කට පමණ පෙර එනම්, ක්රිඥ.පු. 2554 සිට ක්රි..පු. 2517 දක්වා ශ්රී ලංකාව පාලනය කළ ඓතිහාසික අගරජවරයෙකි. පුරාණ හින්දු වීර කාව්යනයක් වන ‘රාමායනය’ හි ඔහු ප්රරධාන දුෂ්ඨ චරිතය ලෙස අර්ථ දක්වා තිබේ. ශුද්ධ වූ පුරාණ ග්ර න්ථයන්ට අනුව රාවණ චරිතය විස්තර කර ඇත්තේ සෘණාත්මක ආකාරයකිනි. ඒ රාවණ රජුගේ සොහොයුරිය වන සුපනඛාගේ නාසය කපා දැමීමට පළිගැනීමක් වශයෙන් රාවණා විසින් රාම රජුගේ බිරිඳ වන සීතා දේවිය ඉතාමත් දුෂ්ඨ ලෙස පැහැරගෙන ගියේය යන තර්කය මත පදනම් ව කරුණු දැක්වීමෙනි. මේ දුෂ්වර්ණනය කෙසේ වෙතත් මෙම ඓතිහාසික සංසිද්ධිය වෙනත් අර්ථ විවරණයන්ට ද මග පාදයි.
මේ ග්රමන්ථයන්ට අනුව රාවණා විස්තර වන්නේ ශිවගේ භක්තිවන්ත ශ්රා වකයෙක්, මහා ප්රා.ඥයෙක්, දක්ෂ පාලකයෙක් හා සුප්රනසිද්ධ වීණා වාදකයෙක් වශයෙනි. හිස් දහයක් ඇත්තෙක් (දසිස් , දශ ශීර්ෂ) ලෙස සමහර ස්ථාන වලදී රාවණා රජ වර්ණනා කර ඇත්තේ සිව් වේදය හා ෂඩ් උපනිෂද් ධර්මයන්ට අදාළ විශිෂ්ඨ දැනුමක් සහිතව මහා ප්රාණඥයන් දස දෙනෙකු තරම් බලවත් ඥාන සම්භාරයක් අත් කරගෙන සිටි නිසා යැයි පැවසේ. -නමුත් සමහරක් පුරාණ කලා නිර්මාණ වල රාවණා සැබවින්ම හිස් දහයක් හා අත් විස්සක් සහිත අද්භූත ආකාරයකින් ඇඳ දක්වා තිබේ. - විකල්ප මතධාරීන්ගේ අදහස් දැක්වීමට අනුව රාවණා යනු පංචේන්ද්රිියන්ට ඊට අදාළ හැඟීම් නැති, වෙනත් බලවේගයන් මගින් පාලනය වූ කෙනෙකි. ඔවුනට අනුව රාමා ඊට ප්ර්තිවිරුද්ධ ලෙස තම අඟපසඟ හා හැඟීම් තමා රිසිසේ හසුරුවා ගත හැකි අයෙකි. ‘අථර්ව වේද’ නම් පුරාණ හින්දු ග්රින්ථයේ ‘දශාග්ව’ (දස-හිස්) හා ‘නවාග්ව’ (නව-හිස්) ලෙස සඳහන් වී තිබෙනු දක්නට ලැබේ. මේ පූර්ව ග්රතන්ථයන්ගේ ආභාෂයෙන් රාමායනයේ චරිත තුලට මේ දස-හිස් වර්ණනය පැමිණෙන්නට ඇතැයි සැලකේ.
රාවණා යනු විශිෂ්ඨ ග්රතන්ථ සම්පාදකවරයෙකි. නක්ෂත්රගය හා ජ්යෝ තිෂයට අදාල බලගතු ග්රවන්ථයක් වන ‘රාවණ සංහිතා’ නම් කෘතිය රාවණ රජු විසින් සම්පාදනය කරන ලද්දකි. එමෙන්ම ආයුර්වේදය හා රාජ්ය පාලනය සම්බන්ධව පරිපූර්ණ දැනුමක් ඔහු සතු විය. -අ‍ායුර්වේදයට අදාලව වෛද්යය ග්රයන්ථයන් ද ඔහු විසින් සම්පාදනය කර ඇතැයි සැලකේ.- මහා බ්ර්හ්මයා විසින් ලබාදුන් දිව්යවමය වරයකට අනුව අමරණීය බව ලබා ගත හැකි පානයක් ඔහු සතුව තිබුණු බව පැවසෙන අතර එය ඔහුගේ නාභියට යටින් රඳවා තබා ඇත.
මූලය:
රාවණා යන නාමය යම් කිසි මූලයක් සහිතව උපන් බව පෙනේ. මෙහිදී ‘රා’ යන්නෙන් සූර්යයා සංකේතවත් වන අතර ‘වණ’ යන්නෙන් පරම්පරාව හෝ වංශය යන්න සංකේතවත් වේ. ඒ අනුව රාවණ යන්නෙන් ‘සූර්ය වංශික’ යන අර්ථය දේ. රාවණා රජු හැඳින්වීමට දසිස් රාවණ, රාවන්, රවුලා, ලංකේෂ්වර, රාවනේෂ්වර ආදී නම් ද භාවිත වේ.
උපත :
මහා සෘෂි වෛශ්ර්වන (වෙසමුණි ) හා ඔහුගේ බිරිඳ වන ෛකකේසී නම් ධෛත්යර මහේෂිකාවට දාව රාවණ කුමරු උපත ලැබීය. ඔහුගේ සීයා වන පුලස්ත්යහ මහ බ්රහහ්මයාට දාව උපන් ප්රසජාපතී (මනසින් උපන්) පුත්ර යින් දස දෙනාගෙන් අයෙකි. එමෙන්ම ඔහු මහා සෘෂීන් සත් දෙනාගෙන් කෙනෙක් ලෙසද සැලකේ. ඔහු දේවගණ ගෝත්රෙයට අයත් වන නිසා රාවණා ද ඒ ගණයේ සැලකේ. රාවණාගේ මව වන කෛකේසිගේ පියා වූයේ ධෛත්යෙයන්ගේ රජ වූ සුමාලි (සුමාලය) රජතුමායි. ඔහුගේ බලාපොරොත්තුව වූයේ ඔහුගේ දියණිය වන කෛකේසි මනුෂ්යය වර්ගයා අතර බලවත්ම පුරුෂයා සමග විවාහ කරවීමටයි. කෛකේසි අතින් බොහෝ රජවරුන් ප්ර්තික්ෂේප විණි. අවසානයේ සෘෂීන් අතර බලවන්තයන් සොයා බැලූ ඇය සිය ස්වාමියා වශයෙන් මහා සෘෂි වෛශ්රනවන තෝරා ගත්තීය. (වෛශ්ර්වණ ඒ වන විටත් කුබේර ගේ පියා විය.)
ඒ අනුව බැලීමේ දී රාවණ පිය පාර්ශවයෙන් බ්රාවහ්මණ ගෝත්රවයට ද මව් පාර්ශවයෙන් ධෛත්ය් (රාක්ෂස) ගෝත්රවයට ද නෑකම් කියයි. රාමා විසින් මහා බ්රා‍හ්මණයෙක් ලෙස රාවණා හට ප්රාශංසා කර ඇති අතර බ්රාරහ්මණයෙක් වන රාවණා මැරීම සඳහා රාම විසින් අශ්වමේධ යාගය සිදු කළ බව සඳහන් වේ.
විභීෂණ, කුම්භකර්ණ හා අහිරාවණ ලෙස රාවණාට එක කුස උපන් සොයුරන් තිදෙනෙකි. එමෙන්ම කෛකේසිය ‘මීනාක්ෂි’ නම් දියණියකට ද උපත දුන්නාය. පසු කලෙක සුපනඛා ලෙස කුප්රඑකට වුයේ රාවණාගේ මේ සොහොයුරියයි.
තරුණ කාලය :
ආක්ර මණශීලී හා උද්ධච්ඡ ගති ප්රටකට කළත් රාවණා යනු ඉතාමත් දක්ෂ, ප්රකඥාවන්ත දරුවෙක් බව ඔහුගේ පිය වූ වෛශ්රකවණ මුනිවරයා හට වැටහිණි. මේ නිසා රාවණාට වෛශ්රතවණ භාරයේ රැඳී වේදය හා අනෙකුත් ශුද්ධ වූ ග්ර්න්ථයන් ද, කලා ශිල්ප හා විද්යාඋ ශාස්ත්රවයන් ද, ක්ෂිත්රිේයයන් (රාජකීයයන් / රණ ශූරයන්) විසින් උගත යුතු, ප්ර්ගුණ කළ යුතු වූ සියළුම හරඹයන් ද හැදෑරීමට අවස්ථාව උදාවිය. ඔහු මේ සියල්ල ඉතා හොඳින් උගත්තේය. එමෙන්ම රාවණා යනු ඉතා විශිෂ්ඨ ගණයේ වීණා වාදකයෙක් ද වේ. පසු කාලීනව ඔහුගේ නිළ ඡත්රලයේ (කොඩියේ) පවා වීණාවක රූපයක් අඩංගු වූ බව කියැවේ.
මේ අතරතුර රාවණාගේ මව වූ කෛකේසි දේවියගේ පියතුමා වූ සුමාලි රජුගේ අභිප්රාකය වූයේ ධෛත්ය වංශිකයන්ගේ ආචාර ධර්මයන් ආරක්ෂා කර ගනිමින් රාවණා තම ගෝත්ර ය තුළ රඳවා තබා ගැනීමටයි. රාමායනය පවසන පරිදි වර්තමාන ඉන්දියාවේ මහාරාෂ්ට්රත, රාජස්ථාන් සිට මාතුරා හි දකුණින් පිහිටි දිල්ලියත් සමග ගුජරාටයත් ඇතුලත් වන පුරාණ යාදු කලාපය සමගත් රාවණා හට කිට්ටු සබඳතාවයක් තිබී ඇත. එමෙන්ම රාමාගේ බාල සොහොයුරා වූ ශැතෘග්ණ විසින් මරණයට පත් කරන ලදුව සිය පාලනයට යටත් කර ගත් ලවණසුර නොහොත් රාක්ෂසයන් සමග ද රාවණාගේ ඥාතී සම්බන්ධතාවයක් තිබූ බවට විස්වාශයක් ඇත.
එසේම රාමායනය ඇතුළු පුරාණ ග්රමන්ථයන්ට අනුව යාඩු කලාපයේ සිටි ශ්රේවෂ්ඨතම රජවරුන්ගෙන් කෙනෙක් වන කර්තවීර්ය අර්ජුන් නම් රජු විසින් නර්මදා ගං ඉවුරේදී ශිව ලිංගය වන්දනාමාන කරමින් හා යාගහෝම පවත්වමින් ලබාගත් බලයක් මගින් රාවණා රජු යටත් කොට තබාගත් බව සඳහන්ය. කෙසේ වුවත් රාමායනයේ සඳහන් වන ලෙසට පැහැදිලිව පෙනී යන කරුණක් වන්නේ රාවණා යනු මනුෂ්යනයන් හෝ අසුරයන් අතර අසමසම පුද්ගලයෙක් වූ බවයි.
තපස් ව්රදතයන් :
පෙර කියන ලද ප්රාරථමික අභ්යාරසයන් සියල්ලම නිම කිරීමෙන් පසු රාවණා විසින් මහා බ්රඳහ්මයා වෙනුවෙන් වූ උග්රක තපස් ව්රිතයකට එළඹියේය. අවුරුදු ගණනාවක් තිස්සේ මේ ව්ර තය පුරන ලදී. තමා කෙතරම් හොඳින් ව්රරතයන් පිරුවත් මහා බ්රකහ්මයා තමා ඉදිරි‍ෙය් පෙනී නොසිටි නිසා කෝපයට පත් රාවණා විසින් සිය හිස කපා දමන ලද බව සඳහන්ය. හිස කපා දැමූ පසු නැවතත් හිසක් පැන නැඟි අතර මේ ආකාරයෙන් දස වාරයක් ම ඔහු තම හිස කපා දැමීය. ඒ සෑම වාරයකදීම අළුතින් හිසක් පැන නැගී ඔහුගේ තපස් ව්රනතය දිගටම කරගෙන යාමට අවස්ථාව උදාවිය.
දස වන වාරය අවසානයේ මහා බ්රරහ්මයා රාවණාගේ ව්රනතය පිළිබඳ තෘප්තිමත්ව සතුටට පැමිණ ඔහු ඉදිරියේ පෙනී සිටින ලදී. මෙහිදී මහා බ්රණහ්මයා විසින් රාවණා වෙත වරයක් ප්රටදානය කරන ලදී. රාවණා ඉල්ලා සිටියේ තමාට අමරණීයභාවය ලබා දෙන ලෙසයි. මහා බ්ර හ්මයා ඒ ඉල්ලීම ප්ර්තික්ෂේප කළ නමුත් ඒ වෙනුවට සදාකාලික භාවයේ දිව්යවමය අමෘතය රාවණා හට ලබා දෙන ලදී. මෙම අමෘතය අඩංගු බඳුන රාවණාගේ නාභියට (බඳ පටියට) යටින් රඳවා තබා තිබුනු බවත් මේ අමෘත පානය අවසාන වන තුරු රාවණා අභිබවා යෑමට නොහැකි බවත් පැවසේ.
මෙම වරය ලැබීමෙන් පසු මීලඟට රාවණා ඉල්ලා සිටියේ දෙවියන්ට, දිව්ය ආත්මයන්ට, අමනුෂ්යු ආත්මයන්ට, සර්පයන් හෝ අනෙකුත් චණ්ඩ වන මෘගයන්ට තමාට හානියක් නොකළ හැකි ආකාරයේ හා තමාට ඒ සියල්ලන් කෙරේම ආධිපත්යඩ පැතිරවිය හැකි ආකාරයේ වරයක් ලබා දෙන ලෙසයි. මහා බ්රුහ්මයා විසින් මේ වරයත් ඔහුට ලබා දුන් අතර මේ සියල්ලටම අමතරව තමා වෙනුවෙන් රාවණා විසින් සිඳින ලද හිස් දහය වෙනුවෙන් දිව්ය මය ආයුධ හා යන්ත්රර-මන්ත්රාෙදී ගුප්ත ශාස්ත්රල පිළිබඳ වූ අනන්ත ඥානයද සමග අති මහත් ශක්තියක්ද ප්රුදානය කරන ලදී. මේ නිසා රාවණා දශමුඛ ලෙස හැඳින්වී යැයි පැවසේ.
ලංකාපති රාවණා :
මහ බ්රණහ්මයා ගෙන් ඉහත කී වරයන් ලබා ගැනිමෙන් පසු රාවණා මහා බල සම්පන්න භාවයකට පත් විණි. ඔහුගේ මීලඟ අපේක්ෂාව වුයේ තම මවගේ පියා වු සුමාලි රජුගේ හමුදා බලඇණියේ නායකත්වය ගැනීමයි. එයින් පසුව ඔහුගේ අවධානය යොමු වුයේ ලංකා පුරය අල්ලා ගැනීමටයි.
ලංකාව වනාහි කාව්යා විෂයානුඅතික්රායන්ත වු රමණීය පුරවරයකි. මේ උත්කෘෂ්ඨ පුරය දිව්යඥ භාණ්ඩාගාරික වු කුබේරයන් (කුවේර) හට විශ්වකර්ම දිව්යා ප්ර ත්රුයා විසින් නිමකර දෙන ලදී. කුබේර විසින් ඉතා නිර්ලෝභි ලෙස තමා සන්තක සියල්ලම රාවණා හා ඔහුගේ සෙසු සොයුරු සොයුරියන් සමග බෙදා හදා ගෙන සිටි මුත් රාවණා හට ලංකාව තම පුර්ණ ආධිපත්යා යටතේ තබා ගැනීමට අවශ්ය විය. කුබේර යනු රාවණාගේ පියා වු වෛශ්රකවණයන්ගේ වෙනත් බිරිඳකගේ ප්රතත්ර යා වේ.
ඒ අනුව කුබේර හා රාවණා යනු එකම පියා ගේ පුත්ර්යන් වන අතර එනිසාම අර්ධ සොහොයුරන්ද වේ. එය එසේ වුවත් රාවණා විසින් ලංකා පුරය බලෙන් ලබා ගන්නා බවට කුබේරට තර්ජණය කරන ලදී. මෙහිදී ඔවුන්ගේ පියා වු වෛශ්රිවණ විසින් කුබේරට උපදෙස් දුන්නේ රාවණා දැන් අභිබවා යා නොහැකි තරම් බලවන්තයෙක් වන නිසා ලංකා පුරය ඔහුට ලබා දීම සුදුසු බවයි.
රාවණා විසින් ලංකාව බලහත්කාරයෙන් මෙන් ලබාගත්තා වුවද ඔහු ලංකාපුර වැසියන්ට කරුණාවන්ත මෙන්ම කාර්යශුර පාලකයෙක් ද විය. ඔහුගේ පාලනය යටතේ ලංකාව ඉතා සමෘද්ධිමත් වුණු අතර එය විස්තර කොට දක්වන්නන් පවසන පරිදි ලංකා පුරයේ දිලිඳුම ගෙවල්වල පවා භාජන උතුරා යන තරම් රත්රන් තිබූ බව කියවේ. නගර වැසියන්ට කෑමෙන් බීමෙන් කිසිදු අඩුපාඩුවක් නොතිබුනු අතර බඩගින්න යනු ලංකාපුර වැසියන් නොදත් වචනයක් බවට පත්ව තිබිණි.
ශිවගේ අනුගාමිත්වයට පත්වීම :
ලංකාව අත්පත් කරගැනිමෙන් පසුව රාවණා මීලඟට පැටලුනේ ශිව සමගයි. ඔහුගේ වාස භවනය වු කෛලාශ කූටයේදි සටනට එළඹි රාවණාට ආ හදිසි කල්පනාව වුයේ කෛලාශ කූටය මුලිනුදුරා විසි කොට දැමීමටයි. අහංකාර රාවණාගේ මෙම ප්රවකෝපකාරී ගැහැට කිරීම් නිසා කෝපයට පත් ශිව කලේ ඉතා වේදනා උපදවන පරිදි කෛලාශය මත තිබු ඔහුගේ පයේ සුළැඟිල්ලෙන් රාවණා පාගා දැමීමයි. මේ ආකාරයට රාවණා හට කෛලාශ කූටය යටට වී ශිවගේ පයට පෑගී දඬුවම් විඳීමට සිදුවිය. මේ අතර ශිවගේ අනුගාමිකයන් විසින් රාවණා ගැටුනේ කවරාකාරයේ පුද්ගලයෙක් සමගද යන්න පහදා දුන් අතර තම වැරැද්ද ගැන රාවණා පසු තැවෙන්නට විය.
ශිව දේවයන් වර්ණනා වන පරිදි රාවණා විසින් ගීතිකාවන් තනා ගායනා කරන්නට යෙදුනු අතර ශිවගේ බන්ධනයෙන් මිදෙන තුරු වර්ෂ ගණනාවක් රාවණා හට මෙසේ සිටීමට සිදුවූ බව පැවසේ. රාවණාගේ යටහත් පහත් භක්තිවන්ත භාවය නිසා පැහැදීමට පත් ශිව විසින් ඔහුට චන්ද්රීහස් නම් දිව්යා නුභාව ඇති අසිපත ලබා දෙන ලදී. රාවණා ශිවගේ දණ්ඩනයට යටත්ව කඳු පර්වතයන්ට යට කරද්දී ඔහු කෑ ගසා හඬ නැඟූ ආකාරයට මහා පොළව පවා කම්පා වු බව පැවසේ. “මහා භයංකර ගර්ජණය” යන අරුතින් ‘රාවණා’ යන නම යෙදුණු බව සැලකේ. රාවණා දිවි ඇති තුරාවටම ශිව දේවයන්ගේ භක්තිමත් අනුගාමිකයෙක් වු අතර ශිව තාණ්ඩව ස්ත්රෝාත්රස නම් බැති ගීතිකාව රාවණා විසින් ශිව දේවයන් උදෙසා රචනා කරන ලදී . මහා බ්ර හ්මයාගෙන් ලද අමෘත පානය හේතුවෙන් අමරණියත්වයට පත් වි සිටි රාවණා ශිව වෙතට ගොස් ඔහු පිනවීම උදෙසා තම හිස සිඳ දමා එය ශිවට පුජා කරන ලදී. ශිව විසින් නව හිසක් ප්රෙතිෂ්ඨාපනය කරණ ලදී. මේ ආකාරයට නව වතාවක්ම සිදුවු අතර රාවණාගේ භක්තිවන්ත භාවය පිළිබඳ ශිව ඉතා පැහැදීමට පත් විය. මේ සිද්ධිය නිසා දශ-ශීර්ෂ යන නාමය යෙදුණු බව සඳහන් වේ.
:
මේ වන විට රාවණාගේ බල පරාක්රබමය බිය උපදවන තරමටම වැඩී වර්ධනය වී තිබිණි. සංග්රා ම දාමයකින් පසුව දිව්ය , මනුෂ්යශ, යක්ෂ යන තුන් ලෝකයම රාවණා විසින් දිනා ගන්නා ලදී. පාතාල ලෝකය ද සම්පුර්ණයෙන්ම යටත් කෙරිණි. තම බාල සොහොයුරා වු අහිරාවණ රජ තනතුරේ පිහිට වු රාවණා තුන් ලොවටම අග්රා.ධිපති ලෙස අසුරයන් පාලනය කලේය. නිවාතකවච හා කලාකීය නම් වූ ගෝත්රේයන් දෙක සමග සමගි සම්මුතියකට එළඹියේ ඔවුන් රාවණාගේ ඥාතීන් වීම නිසා ඔවුන් අභිබවා යටත් කරගැනීමට නොහැකි නිසාවෙනි.
මේ ආකාරයෙන් දීර්ඝ සංග්රා ම මාලාවකින් ඉක්බිති රාවණා සමස්ථ අසුර ලෝකයේම අධිරාජ්යනයා වශයෙන් කිරුළු පැළඳීය. රාමායනයේ දැක්වෙන කාලය වන විට, එනම් අවුරුදු සිය ගණනකට පසුව කාලයේදී රාවණා විසින් සියළුම දිව්යය හා මනුෂ්යන වර්ගයා වෙත සිත ආධිපත්ය පතුරුවා සිටි බව පැහැදිලි වේ. රාවණා කෙතරම් අනභිබවනීය ලෙස බලසම්පන්නව සිටියාද යත් ඔහුට තමාට අවශ්යන පරිදි හිරුගේ නැගීම - බැසීම පවා පාලනය කළ හැකිව තිබුණු බව පැවසේ.....
දෙමළ බෞද්ධයන්ගෙන් වැඳුම් පිඳුම් ලද වෙල්ගම් වෙහෙර
ඒ වනවිට ඉකුත් සියවසෙන් අඩක් ගෙවී ගොසිනි. තරිි කුණාමල දිස්තරිර ක්කයේ වෙරළබඩ බොහෝ ගම් දනව්වල පදිංචිව සිටියෝ දෙමළ මිනිස්සුය. හෙළ රජදරුවන්ගේ ඉපැරැණි වැව් පිළිසකර කරගෙන ඒවාට දෙමළ නම් ගම් දමාගෙන සියල්ල ඔවුන්ගේ කරගෙන තිබිණි.
කුච්චවේලියට ඔබ්බෙන් පිහිටි පෙරියකුලම් වැවත් ඒ අසබඩ තිබූ නාථනාර කෝවිලත් එවැන්නකි. එහෙත් පුරාවිද්යාෙ අධිකාරි ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මෙම නාථනාර කෝවිල පිහිටි වනගත බිම් පෙදෙසට ගොස් මහ කැලෑවේ රිංගුවේය. ගල් ලෙන් සෙල් ලිපි සොයද්දී ඔහුට කියවන්නට ලැබුණු සෙල් ලිපිවලින් ඇතැම් ඒවා දෙමළ ය. තවත් ඒවා සිංහල ය. මේ හැම සෙල් ලිපියකින් ම වෙල්ගම් වෙහෙර යන වචන දෙක කියවන්නට ඔහුට හැකි වූයෙන් මේ නාථනාර කෝවිල යනු වෙල්ගම් වෙහෙර බව හඳුනාගත හැකි විය.
ඒ වන විට රූස්ස ගස් කොළන්වලින් යට වී තිබූ බිම් කොටස් අතරෙහි ඉපැරැුණි නටබුන් රැසක් සැඟව තිබිණි. පරණවිතානයන් ආපසු කොළඹ ගියේ වෙල්ගම් වෙහෙරේ නටබුන් පොළොව යටම තිබෙද්දීය. එහෙත් ඒවා මතුකර ගැනීමේ අභිලාෂයක් ඔහු තුළ විය.
දෙවැනි මහා සංගරාගැනමය ඇරඹීම නිසා සියලූ කටයුතු නතර වී තිබිණි. එහෙත් තරිත කුණාමලයේ සිටි සිංහල බෞද්ධයනට වෙල්ගම් වෙහෙර පිළිබඳව අසන්නට ලැබිණි. ඔවුහු එක්ව වෙල්ගම් වෙහෙර සංවර්ධන සමිතියක් පිහිටුවාගත් අතර මාදුවේ රතනවංශ හිමියන්ට වෙල්ගම් වෙහෙරට වැඩමවන්නැයි ඇරියුම් ද ලැබිණි. වෙල්ගම් වෙහෙරේ වන මැද තැනූ කුඩා පැල්පතක් ස්වකීය ආවාසගෙය කරගත් හිමියෝ එහි සිට වෙල්ගම් වෙහෙරේ අතීතය ගොඩගන්නට කැපවී කරිුඩ යා කළෝය.
පුරාවිද්යා් කැණීම් ඇරඹිණි. හෙමින් සීරුවේ ගොඩගැනුණු අතීතයට අනුව වෙල්ගම් වෙහෙරෙහි නිර්මාතෘ දෙවනපෑතිස් රජු ය. දෙතිස්ඵලරුහ බෝධි අංකුරයක් රෝපණය කරමින් ආරම්භ කළ වෙල්ගම් වෙහෙර බෞද්ධ ජනතාවගේ මුල්ම පුද බිමක්ම විය. මිහිඳු හිමියන් බුදු දහම රැගෙන ලංකාවට වැඩම කරන්නටත් පෙර පැවති තරිි කුණාමලය හෙවත් සිරි ගෝණමල පෙදෙස බෞද්ධයන්ගේ නිජබිමක්ව තිබී ඇත. මේ අනුව වෙල්ගම් වෙහෙරේ ආරම්භය කරි් .ව. පළමු වැනි සියවස බව විශ්වාස කළ හැකිය.
එතැන් පටන් සියවස් දහයක් තිස්සේ යුගයෙන් යුගයට විරාජමාන වූ වෙල්ගම් වෙහෙර චෝල අධිරාජයාගේ ආකරදහ මණයකට ගොදුරු විය. මේ වන විට ලංකාවේ රජ වූ පස් වැනි මිහිඳු කිරුළ හැරපියා නගරයෙන් පලාගොස් තිබිණි. චෝල රජු පැමිණ අනුරපුරය අල්ලාගත් අතර දොළොස් වැනි සියවසේ දී පමණ මේ පෙදෙසේ සිටි ජනතාව තම ගම් බිම් හැරදා යන්නට පටන් ගත්හ. ඒ සමගම කැලයට ගිය සිරිගෝණ පුරය ගිරිහඩුසෑය වෙල්ගම් වෙහෙර සේරුවාවිල වැනි පුදබිම් වන අරණේ සඟවාගත්තේය.
එවක් පටන් අවුරුදු අටසීයක් තිස්සේ ගණ වනයට වෙල්ගම් වෙහෙර යටවී ගියේය. පුරාවිද්යාත කැණීම්වලින් මතු වූ වෙල්ගම් වෙහෙරේ නටබුන් අතරෙහි පිළිම ගෙයක් බුදු පිළිම, දාගැබ්, මුරගල්, විවිධ කැටයම් ආදිය ද විය.
වෙල්ගම් වෙහෙරේ මහා පිළිම ගෙය දෙමළ විහාරයක් බව පෙන්නුම් කරයි. එසේ වීමට හේතුව චෝල අධිරාජයාගේ වෙල්ගම් වෙහෙර කඳවුරේ සේවය කළේ දෙමළ බොද්ධයන් වීමය. ඔවුහු මේ විහාරය ඔවුනගේ ඌරුවට අනුව පිළිසකර කර ගත්තා පමණක් නොව පුද පූජා ද පැවැත්වූහ.
මෙහි චෛත්යව තුනක නටබුන් හමුවී තිබේ. ඉන් විශාලතම දාගැබ චතුරසරාරයයේත් අනෙක් දෙක කඳු වැටිය මතත් පිහිටා ඇත. මේ කඳු වැටියේ තිබෙන දාගැබ් දෙක ඉතාමත් පැරැුණිය. මහ පිළිම ගෙය දෙපස ඇති කුටි දෙකකම බුදු පිළිම තැන්පත් කර තිබිණි. මින් ඇතැම් ඒවා තනා තිබුණේ හුණු ගලිනි. එබැවින් ඒ පිළිම අයත් වන්නේ පස්වැනි සියවසට බව විශ්වාස කෙරේ.
ශෛලමය තාප්පයකින් වටකර ඇති මේ නටබුන් පෙදෙස පුරා සංචාරය කරනවිට හැෙඟන්නේ අප ජීවත්වන්නේ බොහෝ අතීතයක බවය.
ඒ අතීතයේ සැරිසැරූ අපි ඉනික්බිති බෝධි වෘක්ෂය දෙසට ඇවිද ගියෙමු. අනෙකුත් බෝධි වෘක්ෂනවලට වඩා කුඩා පතරිසැ සහිත මේ බෝධිය අපේ හිත්වල ජනිත කරන්නේ අමුත්තකි.
මේ පන්සලේ තිබුණු මුල් බෝධිය 1964 සුළිසුළඟට ඇද වැටුණා. මේ තියෙන්නේ ඊට පස්සෙ රෝපණය කළ බෝගසක්.
වත්මන් විහාරාධිපති අම්පිටියේ සීලවංශ තිස්ස හිමියෝ කියති. වෙල්ගම් වෙහෙර කාලයක් අපට තහනම් පරිහාදේශයක්ව තිබිණි. ඒ කොටි සංවිධානය විසින් ස්වකීය පාලනයට මේ පෙදෙස නතුකර ගෙන සිටීම නිසාය වත්මන් නායක හිමියනට පවා ජීවිත තර්ජන එල්ල කළ ඔවුහු පන්සලට මෝටාර් ද ගැසූහ. එවැනි විටෙක පන්සල රකින්නට පැමිණි සෙබළ මුලක්ම ඝාතනය කරනු ලැබිණි. ඒ අතීතයේ සටහන් ඡායාරූප හා පුවත්පත් වාර්තා රැසක් අපට දැකබලා ගනු පිණිස බිත්තියක එල්ලා තිබේ. ඒ ඛේදවාචකය සිදුවූයේ 2000 ජුනි 30 වැනිදාය. ඒ සිද්ධිය එදා "ලංකාදීප”ය වාර්තා කළේ මේ අයුරිනි.
-විල්ගම් වෙහෙර ගමට කොටි මෝටාර් ගසති. පන්සල් වත්තට වැටුණු බෝම්බයෙන් විහාරාධිපති හිමිට බරපතල තුවාල ගම්වැසියෝ හතරක් නසිති”
මේ තියෙන්නේ ඒ තුවාල තමා
වෙල්ගම් වෙහෙර නායක හාමුදුරුවෝ එදා සිදුවූ බරපතළ තුවාලවල සුව වූ කැළැල් අපට පෙන්වති. එහෙත් මේ කොටි තර්ජනවලට බියපත්ව වෙල්ගම් වෙහෙර හැරදා යන්නට නායක හිමියන් සිතුවේවත් නැත. හමුදාවේ රණවිරුවන්ගේ ඇල්ම බැල්ම මැද ඒ හිමියෝ වෙල්ගම් වෙහෙරෙම රැඳී සිටිමින් අපේ නැගෙනහිර බෞද්ධ උරුමය රැක බලා ගත්තෝය.
දැන් යළිත් වතාවක් වෙල්ගම් වෙහෙරේ බෞද්ධ පුබුදුවක් සිදු වෙමින් පවතී. දැන් සමාධි බුදුරුවක් ද ඉදිවෙමින් තිබේ. මේ පරබෞදබෝධය සිත් පහන් කරලන බව ද කිව යුතුමය.
කල්පිටිය ඕලන්ද බලකොටුවේ අබිරහස් සොයාගිය ගමනක්
ශ්රීa ලංකාව පෘතුගීසි, ලන්දේසි සහ ඉංගරීෘ මසි යන විදේශීය ආධිපත්යමයන්ට නතුව පැවැති යටත් විජිතයකි. මෙම විදේශීය ආධිපත්යතයන්හී ශේෂාවශේෂයන් අද ද සිරිලක පුරා දැකිය හැක්කේ ය. ලන්දේසි පාලනයේ විචිතරයත ත්වය මෙන්ම සැඟවුණු කෲරත්වය ද විදහා දැක්වෙන තක්සලාවක් බඳුවූ, ලන්දේසි බළකොටුවක්, වයඹ පළාතේ පුත්තලම දිස්තරි්ම ක්කයේ කල්පිටිය අර්ධද්වීපය තුළ දැකිය හැක්කේ ය.
පසෙකින් කල්පිටිය කළපුවෙනුත්, මහ සයුරිනුත් මායිම්වූ කල්පිටිය අර්ධද්වීපයේ ඉහළ කෙළවරේ කළපු තෙර මෙම බළකොටුව පිහිටා ඇත්තේය. දැනට කල්පිටිය විජය නාවුක හමුදා කඳවුර පවත්වාගෙන යනු ලබන්නේ මෙම ඕලන්ද බළකොටුව තුළය.
ශ්රීව ලංකාව බටහිර ජාතීන්ගේ ගරන් හණයට නතුවීමට බොහෝ කලකට පෙර සිටම, අරාබි ජාතීන් මුහුදින් කල්පිටියට පැමිණ සිය වෙළෙහෙළදාම් කටයුතුවල නිරතව ඇත. ඈත අතීතයේ ”සොලමන් රජු දවස වෙළෙඳාම් චාරිකාවල යෙදුණු ෆිනීසියන් වෙළෙඳුන් පවා කල්පිටිය සමග වෙළෙඳ සබඳතා පැවැත්වූ බැව් ”බ්රෝලහියර්” නමැති ලේඛකයාගේ වාර්තාවල ද සඳහන් වෙයි.
නිශ්චිත හේතුවක් අනාවරණය නොවුණද, අරාබි වෙළෙඳුන් ගේ කල්පිටි ආර්ථික මධ්ය.ස්ථාන බිඳවැටී, ගොස් ඇති අතර කරිඅනාස්තු වර්ෂ 1544 දී කල්පිටිය ජනශූන්යය පරයස්දේශයක් බවට පත්ව ඇත.
පෘතුගීසීන්ගේ ආකරඅනාමණය සිදුවීමත් සමඟ පෘතුගාලයේ රජුගේ අණ පරිදි ජෙසුයිට් නිකායික පූජකවරුනට කල්පිටිය තිළිණයක් ලෙස පවරා දෙනු ලැබීය. ඔවුහු සිය පරශූ ධාන වගකීම වූ කතෝලික දහම පරුන චාරයේ නිරත වෙමින් සිටියදී කල්පිටියේ ජන ඝනත්වය ඉහළ ගොස්, යළි සශ්රීමක යුගයක් උදාවූ බැව් සඳහන් වේ.
අනතුරුව ලන්දේසීන්ගේ ආකරරයේමණයත් සමඟ ඕලන්ද පෙරදිග ඉන්දියා වෙළෙඳ සමාගමේ බලය කල්පිටියේ ස්ථාපිත කිරීමට, ඕලන්ද රජය තීරණය කොට ඇත. එවකට මෙරටේ පහතරට පළාතේ ආණ්ඩුකාරධුරය හෙබවූ රයික්ලෝප් වාන් ගොළුසාන්, එම තීරණයට සමගාමීව කරිට ස්තුවර්ෂ 1667 වර්ෂයේ දී මෙහි බළකොටුව ඉදිකිරීම ආරම්භ කොට ඇත. එකල කුරුඳු සහ පුවක් අපනයනය සිදු කරන පර්ෂ ධාන වරාය වශයෙන් කල්පිටිය තෝරාගත් බවද සඳහන් වේ.
ඕලන්ද බළකොටුව පිළිබඳ තතු විමසීමේදී එහි පිවිසීමේ එකම දොරටුව වන්නේ පවුරු පරාර්ෂකාරයෙන් සාදා ඇති විශාල ආරුක්කු ද්වාරයයි. එහි ද්වාරයට ඉහළින් වී ඕසී (VOC-Vereenigde Oost Indische Compagnic&) ලාංඡනය සටහන්ව ඇත. එහි පහළින් සරසනලද ඇතුන් දෙදෙනෙකුගේ සළකුණු සටහන්කොට සහ බළකොටුව පර ස තිසංස්කරණය කළ 1676 වසර කොටා ඇත.
මෙම පරොට ධාන දොරටුවේ ඉහළ කුරෙන්තියේ සීනුවක් එල්ලා තිබූ බවට සාක්ෂිස දිස් වේ.
පරම ධාන දොරටුවෙන් ඇතුළු වූ විට, චතුරසරාි කාර එලිමහන් භූමියක් මත පෙරට්ටු භූමියට අවතීර්ණය වේ. ලන්දේසි සෙබළුන් සිය යුද පුහුණුවීම් සඳහා මෙම භූමිය භාවිතාකර තිබේ.
බළකොටුවේ සිව් දිසාවේ මුරකුටි හෙවත් තුවක්කු බැස්ටින හතරක් පිහිටුවා ඇත. ඊට අමතරව, මුහුදු තීරය එක එල්ලේ දිස්වන පරිදි බැක්ටීනයක් පිහිටුවා ඇත. එකල වැඩිම යුදමය තර්ජන මුහුද දෙසින් සිදුවීමට ඉඩ තිබුණු නිසා විය හැක. මෙම සියලූ මුරකුටි අඩි පහකට වඩා උසින් අඩුය. ඉතා කුඩා ඉඩකඩක් සහිතය. බළකොටුවේ පරිපාලන කටයුතු ලන්දේසීන් විසින් සිදුකරද්දී, ජා, ලස්කිරිඤ්ඤා මැඩි කුලී භටයින් මුරකුටිවල සේවයට යොදන්නට ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ. එම කුලී හේවායින් ගේ උසට හා මහතට සරිලන පරිදි මුර කුටි ගොඩනගා ඇත.
අඩි විස්සක තරම උසට බළකොටු පරාන් කාරය ගොඩනගා ඇත්තේ, පරන් දේශයට ආවේණික මුහුදු හිරිගලිනි. බළකොටු පරා ප කාරයට සමාන්තරව, කුමන්තරගොඩණකරුවන්ගේ ගමනාගමනය සඳහා ඉදිකළ උස්බිමකි. මෙම බිම් තීරයට පිවිසීම සඳහා ආනත්තලයක හැඩැති බෑවුම් මාර්ගයකි. මෙම මාර්ගය යුද උපකරණ හා අනෙකුත් බර අධික දෑ පරරව වාහනය සඳහා යොදා ගන්නට ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ.
මෙම බළකොටු පරාකස කාරයේ බැම්මේ ඉහළ කෙළවර හෙවත් මුදුනත, බල කොටුවෙන් පිටතට බෑවුම් වන පරිදි තනා ඇත. යුද උපකරරයේමයක් වශයෙන්, පිටතින් පැමිණෙන සේනාවන්ට උණු දිය හෝ වෙනත් විස සහිත පිළිස්සුම් දියර හැලීමට ඒවා ගොඩනඟා ඇත.
ඕලන්ද බළකොටුව සතුව වටිනා උමං මාර්ග දෙකක් වේ. වම්පස පිහිටි උමග කිලෝමීටර දෙකහමාරක් පමණ දිගින් යුතු වන අතර එය නගරය ඔස්සේ එරමුතිව් දූපතට විවෘතව ඇත. සටනකදී අතිරේක බල ඇණි මුහුදු මගින් ගෙන්වා ගැනීමටත්, පලා යන සෙබළ පිරිස් සඳහා මුහුදින් පරතිරවාහන පහසුකම් සැපයීමේ යුද උපකරගැනමයක් ලෙසත් මෙය භාවිත කළ බැව් පෙනේ. මෙම උමගේ ඇත්තේ එක් අයකු පිටුපස එක් අයකු වශයෙන් ගමන් ගැනීමට තරම් පටු ඉඩකි. ඕලන්ද ගෘහ නිර්මාණ ශිලිපීන්ගේ දිය යට ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීමේ දක්ෂවතාවයද මෙම උමං මාර්ගය නැරඹීමේ දී පැහැදිලි වේ.
බළකොටුවේ දකුණු පස උමං මාර්ගය බළකොටුවේ සිට මීටර පන්සියයක් පමණ දුරින් පිහිටි ඕලන්ද පල්ලිය කරා දිව යන්නකි. එම දේවස්ථානය තුළ ද මෙම උමං මාර්ගයේ අනෙක් දොරටුව පිහිටා ඇත. ආගමික කටයුතු සඳහා සිය හමුදා පිරිස් නගර මධ්යයයෙන් ගමන් ගැනීමේදී පිරිස් බලය බාහිරට අනාවරණය වේ. එම නිසා යුද උපකරධ්යමයක් වශයෙන් සෙබළුන්ට සිය ආගමික වතාවත් සඳහා රහසේම ගමන් ගැනීමට මෙම උමං මාර්ගය භාවිත කළ බව සැලකේ. සුව පහසුවෙන් ගමන් ගැනීමට හැකිවන පරිදි එම උමං මාර්ගය තනා තිබේ.
සුද්දන් දුටු ශරිි පාදය
ශ්රීේ ලංකා මුහුදු පත්ලෙන් ඉතිහාසය ගොඩගන්න චීනය සැරසෙයි
නිල්වන්ව දිලෙන දියවරින් සපිරි සමුදුර පසුබිම්වද ගොඩනැගුණු ඉතිහාසයක් ශ්රීග ලාංකික අප සතුය. අතීතයේ එක් එක් කාලපරිච්ඡේදවලදී පරදුරධාන වශයෙන්ම වෙළඳාම අරමුණු කරගෙන මුහුදින් පැමිණ ගොඩබට විවිධ මානවයන් පිළිබඳව පුවත් ඉතිහාසය සොයා යන ගමනකදී මුණ ගැසෙයි. අපේ මහ පොළොවේ උපන් මුතු මැණික් ඇත්දළ ආදී වටිනා සම්පත් නොරටුන්ගේ අයිතියට පත් වූයේ මේ ආගිය ගමන්වල එක් පර්ි තිඵලයක් හැටියටය.
15 වැනි සියවසේ දී චීන නාවික හමුදාව මැදපෙරදිග සංචාරය කර ලංකාවටද පැමිණ ඇති බවත්, ලංකාවේ මුහුද වටේටම ඔවුන් සංචාරය කර ඇති බවත් ඉතිහාසය ඔස්සේ කියවෙතැයිද මේ පිළිබඳව ඉතිහාසය සොයා යාමට චීනය ලංකාව අවට මුහුදේ සමුද්රස පුරාවිද්යා පර්යේෂණයකට අත ගසන්නට සූදානම් වෙතැයිද යන ආරංචිය ඔස්සේ කරුණු විමසද්දී පුරාවිද්යාම දෙපාර්තමේන්තුවේ නියෝජ්යද අධ්යනක්ෂටවරයා පැවසුවේ පුරාවිද්යා් ගවේෂණයට තවම චීනයට අවසර දී නැති බවය. අතීතයේ පටන් චීනය ලංකාව සමඟ පැවැත් වූ වෙළෙඳ සබඳතා, එහිදී ශ්රීත ලංකාවේ මුහුද කේන්ද්රනස්ථානයක් කරගත් පසුබිම මේ ආදි තොරතුරු සොයා යන්නට අප අදහස් කළේ මේ වාතාවරණය මධ්ය්යේය. මේ ඒ අතීතය සොය යන්නට දරන වෑයමයි.
ගාල්ලෙන් හමුවූ තීරයි භාෂා ශීලා ලේඛනය ලෙස හඳුන්වන දෙමළ, චීන හා පර්සියන් යන භාෂා තිර්ලෙත්වයෙන්ම ලියැවුණු ශිලා ලේඛනය චීනය අතීතයේදී අප රට සමඟ වෙළඳ සබඳතා පැවැත්වූ බවට වන පැහැදිලිම ඓතිහාසික සාක්ෂිමයකි. ගාල්ලෙන් හමුවූ මෙම ශිලා ලේඛණය දැනට කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයේ තැන්පත් කර ඇත. මෙම ශිලා ලේඛනයෙන් කියවෙන්නේ මෙබන්දකි.
දෙවුන්දර දෙවියන්ට චීන අධිරාජයා කියා ඇත්තේ වෙළඳාමේ එන මිනිසුන් ආරක්ෂාබ කර දෙන ලෙසය. ඒ වෙනුවෙන් තමන් දෙවුන්දර දෙවියන්ට රන්, රිදී, මුතු, මැණික්, සේද සළු, සඳුන් තෙල් වැනි බොහෝ වස්තු පූජා කරන බව එම ශිලා ලේඛනයේ සඳහන්ය. වර්ණනාත්මක ශෛලියෙන් ලියා ඇති එම ශිලා ලේඛනයේ මිනිසුන් ආරක්ෂාිකර රැකදෙනමෙන් දෙවුන්දර දෙවියන්ගෙන් දිගින් දිගටම ඉල්ලා ඇත.
මිංග් රජ පෙළපත යටතේ චීන අධිරාජ්ය ය පාලනය වූ යුගයේදී එම රජ පෙළපතේ යංග් ලී අධිරාජයා (කිරජ ප.ව 1360.1424) ලෝකයේ බටහිර දිගට තම බලසෙන් විහිදුවාලීමට පියවර ගත්තේය. එම අධිරාජයාට අවශ්යය වූයේ ඉන්දියානු සාගරයේත්, අරාබි මුහුදේත්, බටහිර දිගත් සමුද්රි බලය තහවුරු කර ගන්නටය.යංග් ලී අධිරාජයා එම කටයුත්ත පැවරුවේ අද්මිරාල් චෙංහෝටය. ඔහු දක්ෂග නාවික සෙන්පතියකු විය.
චෙංහෝට මේ වෙනුවෙන් දිගු සමුද්ර චාරිකා හතක් සංවිධානය කර දෙන්නට යංග් ලී අධිරාජයා කටයුතු කළේය. මේ සියල්ලේ අරමුණ වූයේ ඉන්දියානු සාගරය මැදපෙරදිග හා බටහිර දිග පෙදෙස් තම වාණිජ කටයුතු වැඩි දියුණු කිරීම හා තහවුරු කිරීමය.
එදවස චීනයේ සේද සලූ පිළි සමුද්රව සේද මාවත ඔස්සේ බටහිරට පරගෙ වාහනය කෙරුණි. කිරේ .ව 1405-1433 කාලයේදී චෙංහෝ නාවික සෙන්පතියා තම සමුද්රේ චාරිකාවල යෙදී ඇති බවත් ඒ චාරිකාවලදී කිහිපවතාවක්ම ඔහු ලංකාවට ද පැමිණ ඇති බවත් ඉතිහාසය පිරීක්සීමේදී පැහැදිලිවෙයි. ඔහුගේ මෙම සමුද්රත චාරිකා චීන දේශය මහත් වීරත්වයකින් යුතුව පිළිගෙන ඇත.
කිරද්ර.ව 1405 දී චෙංහෝ තමන්ගේ පළමු සමුද්රද චාරිකාව අරඹා ඇත්තේ නැගෙනහිර චීනයේ ෂුහු නුවරිනි. ෂුහු නුවර යනු එකල සේද රෙදි නිපැයුමට පරමන සිද්ධියක් ඉසුලූ නගරයකි. ඉනික්බිති කරිචීන.ව 1407, 1409, 1413, 1416, 1421 සහ 1430 යන කාලවලදී ඔහු ඉන්දියානු නගරයේත් අරාබි මුහුද ඔස්සේත් දිගු චාරිකාවල යෙදිණි. මේ සෙන්පතියා එහිදී ජාවා, මලක්කා, නිකොබාර් දූපත්, ඉන්දූනීසියාව, සියම, මාලදිවයින, වියට්නාමය, කාම්බෝජය, ලංකාව, ඉන්දියාව, බංගලාදේශය, පිලිපීනය, අරාබිය, යේමන්, ඕමාන්, කෙන්යාව, සෝමාලියාව, පරංු ශය, ඉතාලිය ඇතුළු රටවල් තිහක පමණ සමුද්රා චාරිකාවේ යෙදී ඇත. චීන ඉතිහාසය පවසන්නේ චෙංහෝ කිලෝමීටර් 50,000ක පමණ දුරක් මෙම සමුද්රළ චාරිකාවලදී ගමන්කර ඇති බවත් නාවික භටයන් 27,000කට වඩා මෙම සමුද්ර චාරිකාවලට එක්වී ඇති බවත්ය. එමෙන්ම යොදා ගත් නැව් ගණන 300කට අධික බවද එකී තොරතුරුවල සඳහන්ය.
කවුද මේ චෙංහෝ
දැඩි ගති ගුණ සහිත මහමුහුදේ පරිණත අත්දැකීම් සහිත පළපුරුදු කාරයෙකු වූ චෙංහෝ වරක් තම සමුද්රබ චාරිකා අතරතුර දී ඉන්දුනීසියාවේ පලෙන්බාන් පෙදෙසට පැමිණ ඇත. එහිදී ඔහුට අසන්නට ලැබුණේ චීන වෙළෙඳ නැව් කොල්ලකන කොල්ලකරුවන් පිරිසක් ගැනය. ඒ කොල්ලකරුවන් ජීවගරදී හණයෙන් චීනයට ගෙන යන්නට චෙංහෝ සමත් වී ඇත.
චෙංහෝ ලංකාවට පැමිණ ඇත්තේ තම පරුව ථම සමුද්රන චාරිකාවෙදීමය. එනම් 1405 දීය. එම යුගයේදී කෝට්ටේ රජු වූයේ වීර අලකේෂ්වරය. චෙංහෝ පර්රනතික්ෂේප කළ රජු ඔහුගේ ලංකා ගමනට විරෝධය ද දක්වා ඇත. එසේම මේ රජු චීන අධිරාජයාගේ වෙළෙඳ පරචා තිපත්තිවලට තම අකමැත්ත පළකර ඇති අතර මේ පසුබිම මත චෙංහෝට නැවත හැරී යන්නට සිදුවිය.
එහෙත් 1411 දී ගාලූවරාය ඔස්සේ චෙංහෝ නැවත ලංකාවට පැමිණ ඇත. එවර ඔහු චීන අධිරාජයා දුන් තුටු පඬුරුද අප රටේ රජු වෙත රැගෙන ආවේය. කෝට්ටේ වැඩසිටි දළදාවහන්සේ වෙනුවෙන්ද පුදපඬුරු රැගෙන ආවේය. එහෙත් එම වතාවේද වීර අලකේෂ්වර රජු චෙංහෝට විරුද්ධ වූ අතර එයින් කෝප ගැන්වුණු චෙංහෝ කළේ වීර අලකේෂ්වර රජු හා ඔහුගේ පවුලේ උදවිය ජීවගරංහ හයෙන් ගෙන චීනයට ගොස් සිරකිරීමය. තෙවසරකින් එම රජු පරේ උමුඛ පිරිස ලංකාවට පැමිණි බව සඳහන් වේ.චෙංහෝ වෙත පැවැරුණු වගකීමත් රාජකාරියත් වී තිබුණේ ඉන්දියානු සාගරයේත්, අරාබි සහ යුරෝපීය මුහුදේත් චීන වෙළෙඳ කටයුතු සඳහා පවතින බාධක ඉවත්කර දැමීමයි.
1407 දී ඔහු තම දෙවැනි දීර්ඝ සමුද්රඉචාරිකාව අරඹා ඇත. දෙවැනි වරට ඔහු 1411දී ලංකාවට පැමිණ ඇත්තේද මෙම චාරිකාවේදීය. එහිදී ඉහත සඳහන් කළ පුදපඬුරුවලට අමතරව 1911දී ගාල්ලෙන් හමුවූ තිරතේදභාෂා සෙල්ලිපියද චෙංහෝ රැගෙන විත් ඇත.
චීන පුරා විද්යාකඥයන් විශ්වාස කරන්නේ සෙන්පති චෙංහෝ තම පිරිවරද සමඟ කිහිපවතාවක් ලංකාවට පැමිණ ඇති නිසා අපේ මුහුදු පත්ලේද චෙංහෝගේ ගමන් ගැන සාක්ෂිි හමුවිය හැකි බවය.
ඔවුහු සමුද්රස පුරාවිද්යා ගවේෂණයක් සඳහා ලංකා රජයේ අවසර ඉල්ලති. චීන නියෝජිත පිරිසකගේත් පුරාවිද්යා් අධ්යුක්ෂ ජෙනරාල් ආචාර්ය සෙනරත් දිසානායක මහතා ඇතුළු ලාංකීය ජ්යෙයෂ්ඨ පුරාවිද්යා ඥයන් හා සමුද්ර පුරා විද්යාරඥයන් පිරිසකගේත් සහභාගිත්වයෙන් මේ පිළිබඳ සාකච්ඡාවක් ඉකුත්දා පැවති අතර එහිදී හම්බන්තොට ආශරිපු ත මුහුදේ සිට මන්නාරම තෙක් මුහුදු තීරයේ පත්ල ගවේෂණය කිරීමට චීන පුරාවිද්යා්ඥයන්ට අවශ්යරව ඇති බව පරන්නකාශ විය.
ඉන්දියානු සාගරයේ ඉතා වැදගත් තැනක පිහිටි අමිල ධන නිධානයක් සේ ගිණිය හැකි අපරටට මුහුදු පත්ල එක්පැත්තකින් මහා ධන නිධානයකි. මෙවැනි ව්යානපෘතියක් කිරීමට චීනය අවසර ඉල්ලීම පිළිබඳව මෙන්ම ඔවුන් ඉදිරිපත් කරන කොන්දේසි සහ ඔවුන්ගේ අරමුණද අප පැහැදිලිව හඳුනාගැනීම වැදගත් වන්නේ මේ පසුබිම මතය.
සීගිරි කසුප් රජුගේ සොහොන හමුවෙයි
සීගිරි කසුප් රජුගේ සොහොන හමුවෙයි
ඉපැරැණි දේ පිළිබඳව කතා කරන්නට සොයා බලන්නට අප රුසියෝ වෙමු. සීගිරිය ලොව පුදුම අට බවට බොහෝ දෙනෙක් කියති. එය කරවූ බව කියැවෙන්නේ කාශ්යරප රජතුමාය. මුගලන් කුමරුගේ පැමිණීමත් ඉන්පසු කාශ්ය ප රජුගේ මරණයෙනුත් පසුව කාශ්යලප රජ ගැන ඉතිහාසයක් ලියැවී නැති බව බොහෝ ඉතිහාස පර්යේෂකයෝ කියති.
එහෙත් කාශ්ය ප රජු සමය නිමවී වසර 1500ක් ද ඉක්ම ගිය පසු කාශ්යරප රජුට පිරිතක් දේශනාකැර පිං අනුමෝදන් කිරීමටත් රජතුමාගේ භෂ්මාවශේෂ තැන්පත් කළ බව කියන ස්ථානය සොයා ගැනීමටත් මධ්යෝම සංස්කෘත අරමුදලේ සීගිරි ව්යාතපෘතියේ කැණීම් භාර හා පර්යේෂක කණ්ඩායමට හැකිවී තිබේ.
ඒ හබරණ පරකිරදේශයේ විශාල ගලක් උඩ සීගිරි පර්වතය පෙනෙන මානයෙන් බව එහි ගිය අපට දැක ගැනීමට ද හැකිවිය.
මේ ලැබුණු තොරතුර සොයා අප හබරණ පරිශාදේශයට ගොස් සොයා බැලීමේදී හබරණ ඉපැරැණි ටැම්පිට විහාරයේ සිට මද දුරකින් එය පිහිටා ඇති බවටත් විහාරස්ථානයේ කාශ්ය ප රජුට පිං පැමිණවීම සඳහා මෙදිනද පිරිත් දේශනයක් පැවැත්වෙන බවත් දැන ගැනීමට හැකිවිණි.
අප මෙම ඉපැරැණි විහාරස්ථානයට ගොස් කසුප් රජු ගැනත් මෙම ස්මාරකය ගැනත් මුලින්ම කරුණු විමසීමක් කළේ, හබරණ පුරාණ ටැම්පිට විහාරාධිපති හුරුළු පළාතේ පරලි ධාන සංඝනායක දිවුලංකඩවල දිහිරාරතන හිමියන්ගෙනි.
”සීගිරියයි, හබරණයි වැඩි දුරකින් පිහිටලා නැහැ. කාශ්ය ප රජතුමා සීගිරියේ සිටියදී තමයි මුගලන් කුමාරයා සේනාවත් අරගෙන එන්නේ. මොකද, තාත්තා මැරුවැයි කියන පළිය ගන්නට. කොහොමින් හරි මෙතනදි කාශ්යඅප රජතුමා සීගිරියෙන් පලා යනවා සේනාවත් එක්ක. හබරණ පරඝ. දේශයේදී තමයි දෙපිරිස අතර යුද්ධය ඇති වෙන්නේ. හබයක් නිසා රණ පිටියක්වීම තමයි හබූරණ දැන් හබරණ නමින් හඳුන්වන්නේ. මේ සටනට මුහුණදීමට නොහැකිවූ කාශ්ය ප රජු තවත් ඉදිරියට ගොස් තම සේනාව පසු බැසීමත් සමඟ ලජ්ජාවට පත්වී සිය දිවි හානිකැර ගත්තැයි කියලා තමයි කියැවෙන්නේ?
”පසුව මුගලන් තම සහෝදරයාගේ මෘත දේහය ඔය කියන හබරණ ගලට අරගෙන ඇවිත් ආදාහනය කැර සීගිරිය පෙනෙන සේ දාගැබක් හෝ සිහිවටනයක් හදලා භෂ්මාවශේෂ තැන්පත් කරන්නට ඇති කියලා තමයි ජන මතය කියන්නේ.”
නාහිමියන්ගේ කතාවට සවන් දුන් අප විහාරස්ථානයේ වැඩ හිඳින භික්ෂුන් වහන්සේලා කණ්ඩායමක් සමග කිලෝ මීටර් එකක් පමණ පා ගමනින් මෙම ගල තරණය කළේ කසුප් රජුගේ ස්මාරකය දැක ගැනීම සඳහාය.
දැවැන්ත ගලක් මත ස්තූපයක් පවතින අතර එය ගරා වැටී තනකොළවලින් වැසී ගොසිනි. ඊට දකුණු දෙසින් ඉතා අලංකාරව සීගිරි පර්වතය දර්ශනය වෙයි. ගල මුදුනේ පොකුණක් ඇති අතර එම පොකුණ ආසන්නයේ සෙල් ලිපියක් දැක ගැනීමට හැකිවිය. එම ලිපිය වසභ රජ දවසේ ලියැවුණු සෙල් ලිපියක් බවත් වැවක් තැනූ බවට එහි අන්තර්ගතය සොයා බැලීමේදී හෙළිවී ඇතැයි පුරාවිද්යාස දෙපාර්තමේන්තු නිලධාරීහු කියති.
මෙම ගල්තලාවට පහළින් සංචාරක ව්යා පාරික ස්ථාන රැසකි. එම ස්ථානයේ කිසිදු ආරක්ෂාවක්ද නොමැති අතර අතීතයේ සිටම හබරණ පරා දේශවාසීහු මෙම දාගැබ පිහිටි ස්ථානය යොදාගෙන ඇත්තේ දෙවියන් යැදීම සඳහා බව එම ස්ථානයට වැඩම කරන ලද භික්ෂූන් වහන්සේලා අප සමග පැවැසූහ.
ගල්තලාවෙන් නික්ම අප හබරණ පුරාණ ටැම්පිට විහාරයට එද්දි කසුප් රජුට පිං අනුමෝදන් කිරීම සඳහා පිරිත් මණ්ඩප්ප සකසන අයුරු දැකගත හැකිවිණි. මධ්යජම සංස්කෘතික අරමුදලේ සීගිරි ව්යතපෘතිය මෙය සංවිධානය කැර තිබිණි.
එහි කළමනාකරු වජිර ෆර්ඩිනැන්ඩස් මහතා කියා සිටියේ, අතීතයේ හෝ වර්තමානයේ කාශ්යුප රජු වෙනුවෙන් මෙවැනි පිංකමක් සිදුකැර ඇති බවට ලිඛිත හෝ වාචිකව තොරතුරු ලැබී නැති බවත් ඇතැම් විට කාශ්යමප රජු මියගොස් වසර 1500කටත් වඩා ගත වූ පසු සිදුකරන පළමු පිංකම මෙය විය හැකි බවයි. රජතුමා මිය ගිය පරර දේශයේම මෙම පිංකම සිදු කිරීමට සැලසුම්කළ බවද ඒ මහතා පැවැසීය.
මෙහිදී අපට කසුප් රජුගේ භෂ්මාවශේෂ තැන්පත් කළ බවට සැක කරන දාගැබ පිළිබඳව තොරතුරු සෙවූ මධ්යදම සංස්කෘතික අරමුදලේ පුරාවිද්යා පර්යේෂණ නිලධාරී තනතුර දරනු ලබන බණ්ඩාරවෙල පාලිත හිමියෝ මෙසේ කීහ.
”කාලයක් තිස්සේ අපි කාශ්යමප රජු පිළිබඳව ඇති පුරාවෘත්ත ඔස්සේ තමයි පරීක්ෂණ කළේ. ඒ අනුව තමයි අනාවරණය කැර ගැනීමට හැකිවුණේ හබරණ පරබඳවදේශයේ හිරිවඩුන්න පරළේවදේශයේදී කාශ්ය ප රජු සිය දිවි හානිකැරගත් බව. එම අවස්ථාවේදී රජුගේ සිරුර ආදාහනය කැර භාෂ්මාවශේෂ මෙම ස්ථානයේ තැන්පත් කරන්නට ඇති බව. පොත පත, මහාවංශය පරිශීලනය මෙන්ම පුරාවෘත්ත රැුසක් පිළිබඳව අප අවධානය යොමුකරනු ලැබුවා. කාශ්යබප රජු පිළිබඳව තවත් තොරතුරු රැසක් අපි සොයමින් සිටිනවා.”
මෙහිදී මධ්යකම සංස්කෘතික අරමුදලේ පරණ‍ොධාන කැණීම් නිලධාරි හා කෞතුකාගාර පාලක කුසුම්සිරි කොඩිතුවක්කු මහතාද අප වෙත අදහස් පරඅරමකාශ කළේය.
”සීගිරිය පදනම් කරගෙන අවුරුදු 18ක් කාශ්ය ප රජතුමා රට පාලනය කරලා තියෙනවා. ඒ කිරොඩි. ව. 477 සිට 495 දක්වා වූ කාලය තුළ. පසුව මුගලන් කුමරු සමඟ සටන් වැදිලා සිය දිවි තොර කැරගත් ස්ථානය මේ බව තමයි ජනපරම වාදවලින් සොයා ගන්න ලැබෙන්නේ. හබරණට නම ලැබීමත් මේ සටනේ පර බ තිඵලයක්. හබයට රණ භූමියක් වීම තමයි හබරණ නම් වෙන්නේ. අපි සොයා ගිය තොරතුරු ඔස්සේ තමයි මේ ටැම්පිට විහාරයට මදක් දුරින් පිහිටි ගල්තලාව මත ඉදිවී ඇති ස්තූපය කාශ්යටප රජු සිහිවීම පිණිස ඉදිකරන්නට ඇති කියලා විශ්වාස කරන්නේ. විශේෂයෙන් පුරාවෘත්ත ඔස්සේ විතරයි අපට සාධක ලැබෙන්නේ. පුරාවිද්යාකත්මකව කිසිදු සාධකයක් තාම ලැබිලා නෑ.
”සීගිරියට මෙම ස්ථානය සමීපභාවයයි, පුරාවෘත්ත මූලාශරයක්යි සමග අප කරන ලද පරීක්ෂණ පදනම් කැරගෙන තමයි මෙම ස්ථානය ආරක්ෂා කළ යුතු ස්ථානයක් හැටියට නම් කරලා තියෙන්නේ.
කොන්ස්තන්තීනු ද සා ගේ පුතා ‘ඌවේ මහ සටන’ විස්තර කරයි
ලංකාවේ පෘතුගීසි සමයෙහි සිදුවූ මහ සටනක් වශයෙන් සැලැකෙන ඌවේ සටනේදී මහා සා මරණයට පත්විය. අලගියවන්න මුකවෙටි කවියා විසින් ”කොන්ස්තන්තීනු සටන” නැමැති කාව්යු ලිවීමෙන් ඒ විදේශීය නායකයාගේ සටන්කමීත්වය සහ සිංහල සේනාවගේ විකර උසමය යස රඟට සිත්තම් කර තිබේ. සටන් බිමේදී මරුමුවට පත් ඒ සෙන්පතියාගේ පුතරොන් ජේ.ආර්. ද සා නැමැත්තා විසින් ”ලංකාවේ කැරැල්ල” නමින් ලියන ලද ලංකාවේ පෘතුගීසි සමය පිළිබඳ ඉතිහාසයෙන් තම පියාගේ නායකත්වයෙන් සිදුවුණු ඌවේ සටන විස්තර කර තිබේ.
ඒ පොත පළවී ඇත්තේ වර්ෂ 1681 දීය. රාජකීය ආසියාතික සමිතියේ ලංකා ශාඛාව සඳහා එය කර්නල් සෙන්ට් ජෝර්ජ් මහතා විසින් මීට කලකට පෙර ඉංගරී. ෘසියට නඟන ලදී. මෙහි දැක්වෙනුයේ එහි සඳහන් පරිදි ඌවේ මහ සටන පිළිබඳව ඉතා විසිතුරු විස්තරයක සිංහලානුවාදයයි. ‘‘කොතරම් බාධා ඇති වුවත් ඌව ආකරඌව මණය කිරීමට සෙන්පතියා තීරණය කළේය. දහතුන් දහසක් පමණ හේවායෝ ගමනට සැරසුනහ. ඔවුන් අතර මහලූ අය හා ළමයින්ද බොහෝ ගණනක් සිටි හෙයින් යුද්ධ කළහැකි හේවායෝ සිටියේ සිය ගණනකි. මැණික් කඩවර සිට සෙන්පතියා තම ගමන ආරම්භ කළේ 1630 අගෝස්තු 25 වෙනිදාය. ඌවේ රාජධානිය පිහිටා ඇත්තේ ලංකාවේ මධ්යෙම පරගමනදේශයෙහිය.
එය කන්ද උඩරට රාජධානියට යාබදවේ. එයද කන්ද උඩරට රජුට අයත්වේ. රජුගේ වැඩිමහල් පුතරතු යාට ”ඌවේ කුමාරයා” යන ගරු නාමය ලැබී තිබේ. උස් කඳු හා ගිරි දුර්ගයන් අතර පිහිටි මේ පර5 වදේශයට යාම ලෙහෙසියෙන් කළ හැක්කක් නොවේ. එහි අගනුවර වන බදුල්ල කොළඹ සිට ලීග් 25 කට පමණ ඈතින් පිහිටා තිබේ. එහි යා යුත්තේ ඉතාම අසීරු මාර්ගයක් ඔස්සේය. ඉතා අමාරුවෙන් ළං විය යුතු උස් බිමක ඒ නගරය තනා තිබේ. කොන්ස්තන්තීනු සෙන්පතියා බදුල්ලට සැපත්වනතුරු අතරමගදී ගමන නතර නොකළේය. කිසිම බියකින් තොරව ඌවේ කුමාරයා එහි නතරවී සිටින බව තම ඔත්තුකාරයින්ගෙන් දැනගත් නිසා එය වැටලීම ඔහුගේ අදහස විය. එහෙත් තම වැඩ පිළිවෙල වෙනස් කළ කුමාරයා තම සේනාව කුඩා නිසා බියෙන් පැන යන බව බොරුවට අඟවා ඉතා අමාරුවෙන් ළංවිය යුතු ඈත කදුකර පෙදෙසකට පලා ගියේය.
එයින් ඔහු අදහස් කළේ කොන්ස්තන්තීනු ද සා සහ ඔහුගේ සේනාව ඈත කඳුකරයට ගෙන්වා ගැනීමය. අපේ සේනාව අගනුවර ගිනිලා එය විනාස කළේය. ඊට පසු සෙන්පතියා නගරයේ වාඩිලා නැවතුනේය. බොහෝ සේ දුක් විඳ දීර්ග ගමනක යෙදී සිටි සෙබලෝ වෙහෙසවී සිටි බැවින් වෙහෙස සංසිඳුවා ගැනීම සඳහා විවේක සුවය පැතූහ. මේ අතර කන්ද උඩ රාජධානියේ රජු සමග පණිවුඩ හුවමාරුකරගෙන මීළඟට කුමක් කළ යුතුදැයි තීරණය කර ගැනීමට හතුරාට ඉඩ සැලසුනේය. බදුලූ නගරය ඉදිරියෙහි වූ කඳු මුදුනක අපේ සේනාව කඳවුරුලා ගති. මේ අතර අවට මිටියාවතෙහි සතුරු සේනාව දක්නට විය. අපගේ සේනාව වටකර ගැනීම සඳහා එහි රැස්වූ මහා සේනාව අසූ දහසකට වැඩිවීයැයි ඇතැම්හු පරනග කාශ කළහ. අපේ සේනාවේ බොහෝ දෙනා සටන් බිමේ වැටී සිටියහ. ඉතිරිව සිටියවුන් ගෙන් වැඩි දෙනා තුවාල කාරයෝය. සෙන්පතියාට තම ඉතුරු සේනා ඛණ්ඩය රැකවලෙහි තබා ගැනීමට තැනක් නොවීය.
එය විවෘත පරය කදේශයක් වීම නිසා සෑම පැත්තෙන්ම තමා වටකරගනු ලැබූ සේනාවෙන් පැන යෑමට හෝ ආපසු යෑමට තැනක් නොමැති විය. සෙන්පතියා හැම පැත්තෙන්ම වටලා ගත් සතුරු සේනාව ඔහුට පහර දෙන්නට පටන් ගත්තේ පිස්සු බලූනක් මෙනි. රාතරී පැ කාලය සැපත්වූ මුත් ඔව්හු භයානක ඝෝෂා පවත්වමින් එහි රැස් කකා සිටියහ. ඇතැම් විට ඈතට ගොස් හී වරුසා වැස්සවූහ. තෝමරයන් දමා ගැසූහ. එයින් වැඩි අනතුරක් නොවූ නමුත් එය මහත් කරදරයක් විය. මෙතරම් කණගාටුදායක තත්වයකට මුහුණ පා සිටිය නමුත් සෙන්පතියා මේ සියලූ කාලය තුළ ධෛර්යමත්ව සියුම් කල්පනාවෙන් තම සේනාව මෙහෙයවීය. එදා ඔහුගේ සේනාවේ සිටි හොඳම සෙබලූන්ගේ අවසානය වූයේ මුත් ඔහු පලාපොරොත්තු සුන් කර ගත්තේ නැත. ඔහුගේ ධෛර්යය යටපත් නොවී අන්තරාවේදී එය වේගයෙන් නැගී සිටින්නාක් මෙන් විය. අන්ධකාරය පැතිරෙද්දී හෙතෙම තුවාල ලැබූවන් සනසමින් හැම සෙබලා ළඟටම ගොස් ඔවුන්ට කථා කොට තිබෙන යමක් කා බී විවේක ගන්නා මෙන් ඉල්ලා සිටියේය.මෙවිට ඇති වූයේ මේඝ ගර්ජනා සහිත ධාරාණිපාත වැස්සකි. එයින් සෙන්පතියාගේ සියලූ වෙඩි බෙහෙත් සහ ආහාර වර්ග විනාශ වී ගියේය.
පහන් වෙත්ම සෙන්පතියා කඳවුර අකුලාගෙන පෙර පරිදි ගමන ආරම්භ කළේය. සිංහල සේනාව ඔවුන් වටේ රැස්වූයේ දෙගුණ තෙගුණයෙන් වැඩිවූ භයානක ලීලාවකිනි. පළමුවෙන් අඩ කවයක ලීලාවෙන් අවට රැස්ව කර දෙමයෙන් වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන් කවයක්සේ වටේ රැස්වූහ. අපේ කුඩා පිරිස ඔවුන් මධ්යරයෙහි තෙරපී කිසිවක් කරගත නොහැකිව අනාථව සිටියහ. අපේ පිරිස වෙඩි තැබීමට තැත් කළ මුත් වෙඩි බෙහෙත් තෙත් වී තිබුණ නිසා එයද කළ නොහැකි විය. එවිට සතුරු සේනාව ඊ ශර වර්ෂාවෙන් හා වෙඩි පහරින් අප පිරිසට පහර දුනි.
ඔවුන්ගේ දක්ෂඅතාවය ගැන අප පිරිසේ උන් අය පුදුමයට පත් වූහ. එපමණක් නොව හතුරෝ කඩුවලින්ද පහර දෙන්නට වූහ. එයට ඔවුහු විශේෂයෙන් දක්ෂයයෝ වූහ. එහෙත් ඔවුන් අපට කිට්ටුවීමට බිය වූහ. ඉතා ළං වුවොත් කෙසේ හෝ අප සෙබලූන් විසින් ඔවුන් මරුට ගොදුරු කරන බව ඔවුහු දනිති. නිර්භීත මිනිසෙකු වශයෙන් හා පළපුරුදු සෙන්පතියෙකු වශයෙන් කළ හැකි සියල්ල ඉටු කළ සෙන්පතියා තමාගේ ඉතිරි පිරිස මහත් කළබලයෙන් සටන් කරන බව දුටුවේය. අන්තිම සටනේදී ඔහුට සහායවීමට ඉතිරිව සිටියේ සෙබලූන් දෙදෙනෙකි. සතුරන්ට උවමනා වූයේ සෙන්පතියා ජීවගර ඔහහයෙන් අල්ලා ගැනීමටය. එසේ අල්ලා දුන් කෙනෙකුට තුටු පඬුරු දෙන බවට සතුරන්ගේ කුමාරයා කලින් දන්වා තිබුණේය. නියම ජයගර දුහණය ලබා ගැනීමට එය අසහාය මාර්ගය යැයි ඔහු සිතා සිටියේය. මළ කඳන් මැද්දේ සිට ගෙන සටන් කළ වීර සෙන්පතියාට කිට්ටුවීමට බියවූ ඔව්හු අත්මාරක්ෂාව ගැනද සලකමින් ඈතින් සිට පහර දුන්හ. අන්තිමේදී තම ආරක්ෂාමව සඳහා දෙපසෙහි සිටි සෙබලූන් දෙදෙනාද මැරී වැටෙනු දුටු සෙන්පතියා තම කඩුව අමෝරාගෙන සිංහ ලීලාවෙන් සතුරන් මැදට පැන ඔවුන් සිය ගණනක් මරා දැමුවේය. තුවාල ලැබීමෙන් පසුවද වියරුව සටන් කරමින් කෙතරම් විනාශයක් සිදු කෙළ්දැයි සඳහන් කරන සතුරෝ ඔවුන්ගෙන් හැට දෙනෙකු සෙන්පතියා විසින් මරා දමන ලද බව පරෙතරකාශ කළහ. මහනුවර රජුගෙන් සෙන්පතියා මැරීමට අණ ලැබිණි.
සතුරෝ හී වරුෂා හා වෙඩි වරුෂා වැස්වූහ. එක් හීයක් ඔහුගේ පපුව පසාරු කරගෙන ද තවෙකක් ඔහුගේ පිට පසාරු කරගෙනද පිටවෙත්ම සෙන්පතියා පූජකයෙකු කරේ එල්ලී දන නමාගෙන පාපොච්ඡාරනයෙන් පසු අන්තිම ශුද්ධ ජලය පානය කරත්ම වේගයෙන් ආ හීයක් දෙදෙනාගේම හිස් පසාරු කරගෙන බිම පතිත විය. බිම වැටුනු සෙන්පතියාගේ සිරුර කඩ කඩව කපන ලදී. ඔහුගේ හිස කන්ද උඩ රජු වෙත ගෙන යන ලදින් සත් කෝරලේ උස්ගසක සවි කර තැබීමට නියම කරන ලදී. එම සටනේදී මරුමුවට පත් පෘතුගීසි හේවායන්ගේ හිස් පිරිවරාගෙන සෙන්පතියාගේ හිස උස් ගසක මුදුනේ දක්නට ලැබිණි.
ගඩලාදෙණිය විහාරය
ශතවර්ශ එක්දහස් දෙසිය හැටහයේ(1266) රජ පැමිණි හතරවැනි බුවනෙකබාහු රජුගේ අනුගරා40හයෙන් පළමුවැනි ධර්ම කීර්ති හිමියන්ගේ අනුගර126හයෙන් සේනාධිලංකාර නම් ඇමතිවරයා විසින් ඉදිකරන ලද්දකි.
ලාංකීය ගෘහ නිර්මාණ කලාවේ විශිෂ්ට නිර්මාණයන් ගණයට අයත් මෙම විහාරය ගම්පල යුගයට අයත් වුවකි. හින්දු ආගමට හා බෞද්ධාගම ඉතා කිට්ටු සබඳතාවක් පැවති මෙම යුගයක ඉදිකරන ලද්දක් බව පුරා විද්යානඥයන් පෙන්වා දෙති.
හින්දු දේවාලයක් මෙන් කළු ගලින් හා කඩොලින් ඉදිකර ඇත. හැඩහුරුකමින් ලංකාතිලකය දකුණු ඉන්දියාවේ විජයනාග රජු විසින් ඉදිකළ හින්දු දේවාලයට බොහෝ සේ සමාන බව පිළීගැණේ. මෙම යුගයේ සිංහල රජවරු ඉන්දියාවෙන් සරණපවා ගැනීම සිදුවීමද මෙයට බලපා ඇත. විහාරය කාමර දෙකකින් හා පිට මණ්ඩයකින් ඉදිකර ඇත. ඇතුල් කාමරයේ රියන් 12ක් පමණ උස ගණ රන් ආලේපිත ඔත් පිළිමයකින් සමන්විතය.
ගල්කැටයමින් යුත් තිරිතයත්ව ගල්කණුවලින් මණ්ඩපය සමන්විතය. විහාරයට අතුල්වන ස්ථානයෙහි අගනා මකර තොරණකි. උඩු මහලෙහි කැපු ගලින් නිමවු දාගැබ් හැඩරුවින් යුත් ගෙඩිගේ විහාර සම්පරවන දායට අයත් ගෘහයකින් සමන්විතය. 1412 දි කොට්ටේ රජ පැමිණ සයවැනි පැරකුම්බා රජු මෙම විහාරයට උළු සෙවිළි කළ පියස්සක් ඇතුලත් කර වටදාගයක්ද නිර්මාණය කර ඇත. මෙම විහාරය අඩි 40 ක් තරම් උසය. ගලින් නිමවු විහාර ගෙවල් හතරක් හා ඇත් රූප අටක් අට පැත්තෙන් නිර්මාණය කර ඇත. මෙම නිර්මාණය කර ඇත්තේ අඩි 12ක් පමණ උස් වු අඩිතාලමකය.
රටේ බාගයක් වැනසු උඩරට මහා කැරුල්ල
සිංහලේ අවසාන රාජධානිය වූ කන්ද උඩරට සෙංකඩගල රාජධානියද 1815 මාර්තු 02 වැනි දින අත්සන් කළ ගිවිසුමෙන් පසුව අවසන් විය. මෙම ඵෙතිහාසික ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසුව සිංහලේ එතෙක් පැවැති පාලන රටාව, ආර්ථිකය, සමාජ පසුබිම චාරිතරම වාරිතරේ ආදී සිංහලයා පුරුදුව සිටි ජීවන රටාවෙහි බලවත් වෙනස්කම් රාශියක් සිදුවීමේ ඉව ජනතාවට දැනෙන්නට විය. තම රජතුමා නිතර දැක පුරුදු රජු හා දළදා පෙරහරේ එකට ගමන්කළ ජනතාවට රජකු නැති අඩුපාඩුව දැණින. ඔවුන් දැන් පක්ෂපාතී බවට දිවුරන්නේ සත් සමුදුරෙන් එපිට කිසිදා නොදකින සුදු හමක් සහිත කලිසම් කෝට් අඳින ආගන්තුකයකුට ය.
කාලයාගේ ඇවෑමෙන් සිංහලයා රට භාර දුන් කොන්දේසි ඉතා සූක්ෂමව නොසලකා හරින බව පෙනුනි. උදාහරණයක් වශයෙන් ගිවිසුමෙහි හතරවැනි කොන්දේසිය වූ සිංහලේ චිරාගත සම්පරබව දායට අනුව සිදු කිරීමට ගිවිසගත් දිසාවේ, කෝරලේ, විදානේ ආදී පදවිවලට පත් කිරීමේදී එම පොරොන්දුව ලේඛනයට පමණක් සීමා විය. උඩරට රාජධානිය පාලනය කිරීමට මණ්ඩලයක් පත්කරන ලදී. එහි පරරො ධානියා වූයේ ජෝන් ඩි. ඔයිලිය. එහි අනෙකුත් නිලධාරීන් වූයේ සයිමන් සෝවර්ස්, කර්නල් කෙලී සහ ජේම්ස් සදර්ලන්ඞ් ය.
පළමුවැනි අදිකාරම් වූ මොල්ලිගොඩ සත්කෝරලේ දිසාව ද විය. දෙවැනි අධිකාරම් වූ කපුවත්ත සබරගමුවද භාරව කටයුතු කළේය. පිළිමතලාවට හතර කෝරලේ භාර වූ අතර ඌව භාර වූයේ මොනරවිල කැප්පෙටිපොල නිලමේටය. උඩරට විවාහ චාරිතරභාර අනුව ඔහු මොනරවිල ගමේ බින්න බැස සිටි නිසාය මොනරවිල කැප්පෙටිපොල වූයේ. රත්වත්ත භාරයේ මාතලේ දිසාව වූ අතර තුන් කෝරලේ මොල්ලිගොඩ (කණිෂ්ඨ) භාරයේ විය. නුවර කලාවිය ගලගොඩ භාරයේ තිබුණි. වලපනේ දුල්ලෑව සහ තමන්කඩුව ගලගම භාරයේ ය. උඩුනුවර මාම්පිටිය භාරයේ ද යටිනුවර පිළිමතලාවේ භාරයේද තිබුණි. උලපනේ කොබ්බෑකඩුව භාරයේ ද වෙල්ලස්ස බින්තැන්න මිල්ලව භාරයේ ද තබන ලදී. උඩරට රාජධානියේ මෙම පාලන තන්තරද ය ඇති කරන ලද්දේ ගිවිසුමෙන් පසුවය. මේ අතරම පුවක් සහ ලූණු වෙළෙඳාමෙහි යෙදී සිටි මුස්ලිම්වරුන් ද ඔවුන්ගෙන් බදු අය කර ගැනීමට විරෝධය පාමින් මුස්ලිම් වෙළෙන්දෝ ද ඔවුන්ගේ අයකු ඌව වෙල්ලස්සේ පරුන්ධාන නිලයකට පත්කරවා ගැනීමට සමත් වූහ. ඉංග්න‍රීසි හමුදාවේ බලකිරීම් මත ඌව වෙල්ලස්සේ නියෝජ්ය දිසාපති බදුල්ලේ විසූ සිල්වෙස්ටර් ඩග්ලස් විල්සන් නයිනා මරික්කාර් කාරියප්පා අනෙකුත් සිංහල නිලමක්කාරයන් අභිබවා ඌව මඩිගේ භාරව පත් කරන ලදී. මේ වන විට උනන්බුවේ ඒකනායක වාසලේ මුදියන්සේ කොත්මලේ පරඌව දේශය භාරවත්, උඩබුලත්ගම භාරව හල්පේ චන්ද්රටසේකර ඒකනායක විජේසුන්දර වාහල මුදියන්සේ ද, දොඩන්තලේ කඳුරේ මුදියන්සේ පහල බුලත්ගම ද ටිකිරි අප්පුහාමි මුදියන්සේ මින්නේරිය පරසේ දේශය භාරව ද පත්කර තිබුණි.
එසේ තිබියද වෙල්ලස්ස මඩිගේ භාරව මුස්ලිම් මුහන්දිරම්වරයකු පත් කිරීම සම්පරේ දදාය මෙන්ම චාරිතරිබ විරෝධී බව සිංහලයන්ගේ අදහස විය. එම නිසා ඌව වෙල්ලස්ස ජනතාව තුළ මහත් කැළඹීමක්ද අවිනිශ්චිත භාවයක් ද අපරහස සාදයක්ද ඉංගරීෙල්සීන් කෙරෙහි ඇති විය. අනිත් අතට මෙම පත්කිරීම නිසා මුස්ලිම්වරුන් තුළ උද්දච්ඡු හැඟීමක් මෙන්ම ඔවුන් ගෙවිය යුතු රජයේ බදු මුදල් ආදිය ගෙවීම පැහැර හැරීමක් ද සිදු විය. ඌව වෙල්ලස්සේ තත්ත්වය මෙසේ පුපුරණ සුළු වූ අතර පහකරන ලද රජුගේ ඥාතියෙක් බවට පරවියකාශ කළ දොරේසාමි නමැත්තකු විල්බාවේ සහ තවත් සංඝයා වහන්සේලා පිරිවරාගත් පිරිසක් සමග රජකමට උරුමය පරකළ කාශ කරමින් රටේ කැරැුල්ලක් ඇති කරමින් බදුල්ලට ද ළඟා විය. නමුත් උඩරට ගිවිසුමේ තුන්වැනි කොන්දේසිය අනුව පහකරන ලද රජුගේ කිසිම ඥාතියකුට රජකමට හිමිකමක් ඉදිරිපත් කිරීම නීති විරෝධී බවට සඳහන් වී තිබුණි. මෙම අවස්ථාව වන විට බින්තැන්න උලපනේ හේවාහැට කොත්මලේ දුම්බර ආදී පරිරෝදේශවලටද කැරැල්ල ව්යා ප්ත විය.
1817 ඔක්තෝබර් මාසයේ දී කැරැල්ල ගැන විභාග කිරීමට ඩග්ලස් විල්සන් පිටත් කර හැරියේ අලූතින් පත් කරන ලද නයිනා මරික්කාර් විදානේය. මෙම පියවර නූතන කාලයේදී දීඝවාපි විහාරයට අයත් ඉඩම් පිළිබඳ පරීක්ෂණයකට නයිනා මරික්කාර් ගල්ඔය මිටියාවතට පිටත් කර හැරියා සමානය. දුනු හී ගත් කැරලිකරුවන් මරික්කාර් අත්අඩංගුවට ගත්තේය. මින්පසු විල්සන් හමුදාභට පිරිසක් සමග තමාම මේ රාජකාරිය සඳහා පිටත් විය. විල්සන් ද මරා දමා ඔහුගේ භාෂා පරිවර්තක අත් අඩංගුවට පත්විය. විල්සන්ගේ මළ සිරුර පවා සොයාගැනීමට නොහැකි විය. මෙම පරඔහ දේශය අද විල්සන්තැන්න නමින් දනී. මාතලේ මැක්ඩෝවල් කඳවුරේ සිට ලිපියක් රැගෙන යමින් සිටි ඉංගරීරි සි කෝපරල්වරයකු හා භටයන් දෙදෙනකු ද මෙහිදී මැරුම් කෑවේය. ඉංගරීගෙනසි ආණ්ඩුවට මෙම තත්ත්වයට මුහුණ දීම සඳහා අතිරේක භට හමුදා කැඳවීමට සිදු විය. ඔවුන් කැරැල්ල පැවති දිස්තරි් ක්කයන්ට මුදවා හරින ලදී. බරන් වුන්රිග් ආණ්ඩුකාරවරයා යුද්ධ නීතිය පර. කාශ කර හමුදා මූළස්ථාන දහඅටක් රට තුළ පිහිටු විය. කැරැුල්ල දරුණු වෙමින් ඉංගරීයු සි ආණ්ඩුව රට තුළින් ඉවත්වීමට පියවර ගනිමින් තිබුණි. බරදී වුන්රිග් ආර්යාව හමුදා ආරක්ෂා සහිතව මහනුවර සිට කොළඹට පිටත් කර යවන ලදී.
සිංහලයන් පැරදුනේ ඇයි?
මොල්ලිගොඩට පක්ෂපාත වූ තුන් කෝරලේ හා හතර කෝරලේ ජනතාව කැරැුල්ලෙන් ඉවත් විය. බෙංගාලයෙන් හා මදුරාසියෙන් අතිරේක බළඇණි ගෙන්වන ලදින් සිංහල කැරලිකරුවන්ට ඔවුන්ට මුහුණ දීම අසීරු විය. මේ අතර මොල්ලිගොඩ හා කැප්පෙටිපොල අතර ඇති වූ භේදයෙන් කැරලිකරුවන්ගේ ශක්තිය හීන විය. කැප්පෙටිපොල ඔහු යටතේ කණ්ඩායමක් ඇති කළේය. ඉංගරීට හසිහු ජනතාවට කෑමට තිබූ ධාන්යී වර්ග ගිනි තැබීමෙන් රට තුළ ආහාර හිඟයක් ඇති කළෝය. මේ වන විට කැරලි නායකයන්ද එකා පිට එකා වැටෙමින් කැරැල්ල දුර්වල තත්ත්වයකට පත් විය. ඇහැලේපොලගේ හිස යුද්ධ අධිකරණයක් මඟින් ගසා දමන ලදී. කැප්පෙටිපොල මඩුගල්ල අල්ලා ගැනීමෙන් පසු සෙසු කැරලිකරුවන් භාර විය. නැතහොත් අල්ලා ගන්නා ලදී. කැරැල්ලේ දී සිංහලයන් දස දහසකට අධික පිරිසක් යුද්ධයේ දී මළ අතර ඉංගරී සින්ගේ එම සංඛ්යාටව දහසක් විය. උඩරට සියලූම නායකයන් මරා දමන ලද හෝ රටින් පිටුවහල් කිරීම සිදුවිය. ඌව වෙල්ලස්සේ ගම් බිම් නිවාස හරකා බාන වතුපිටි සම්පූර්ණයෙන් ගිනි තබා විනාශ කරන ලදී. පරඛ් දේශය අවුරුදු ගණනාවක් යන තුරු ජනශූන්යට විය. පණ බේරාගත් අය කුඹුක්කන්ඔය දිගේ ගොස් වලවේ ගඟ හරහා දකුණට පැන ගත්තෝය. සමහරු දිවි ගලවා ගැනීමට දඹගල්ල, මාරිඅරාව, පානම, ලාහුගල, කොටියාගල, ඇතිමලේ, උඩික්කැපුආර, කොලොන්වින්න ආදී ඈත ගම්මානවලට පලා ගියෝය. ඔවුන් වැදිරට පානම්පත්තුව ආදී පරදි දේශවල අපරොන්සිද්ධව ජීවත් විය.
දකුණට පැන ගිය පවුල් අතර දිසානායක රත්නායක ඒකනායක ඉලංගකෝන් තෙන්නකෝන් බණ්ඩාර සෙනරත් ආදී පවුල් විය. රඹුක්වැල්ලේ පවුලක් ඌරුබොක්කේ පදිංචිව එහිදී විවාහ විය. සෙනෙවිරත්න පවුලක් තන්ගල්ලේ පදිංචිව සිට එහි පරුක ධානියා වාරිමාර්ග දෙපාර්තමේන්තුවට බැඳී ඇත. කැරැල්ල අපට උගන්වන පාඩම නම් බල තණ්හාව, අවිශ්වාසය, සැකය, ඊර්ෂ්යාැව ආදියෙන් ජාතියක් විනාශ වන බවය. එය අදටත් වලංගු ය.
ඉංගරිත්තසි හමුදාවක් සමුල ඝතනය කළ වටපුලුව මහ සටන
උඩරට රාජධානිය ආකරහතරමණය කිරීමට පැමිණි ඉංගීරරාමසි හමුදාව සමූල ඝාතනය කළා පමණක් නොව, ඔවුන් ලූහුබැඳ ගොස් එළව එළවා පහරදුන් සටනක් ලෙස වටපුලූව මහා සටන හැඳින්විය හැකිය. එය ටිගෝල් සටන නමින්ද හැඳින්වේ.
මෙම මහා සටන සිදුවූයේ වර්ෂ එක්දහස් අටසිය තුනේ මැයි මාසයේ දී වර්තමානයේ මහනුවර වටපුලූව මාවිල්මඩ යන පරදු දේශවල ටිගෝල් වෙල්යාය නම්වූ පර ව දේශයේ දීය. වර්තමානයේ වටපුලූව මාවිල්මඩ යන පර යනදේශ දහහත්වැනි සියවසේ දී සරුසාර වෙල්යාය විය. එය ටිගෝල් වෙල්යාය නමින් හැඳින්වූ අතර, මහයියාව, බිංගෙයින් පහළ කොටස මහායාය නැමැති වෙල් යාය විය. මේ වන විට මහයියාව නමින් හැඳින්වෙන්නේ එම පරහහ දේශයයි.
වටපුලූව හා මාවිල්මඩ පරනේ දේශ මහවැලි නදියෙන් වටවී තිබීම නිසාම ස්වාභාවිකවම පර සතුරන්ගෙන් ආරක්ෂිවත භූමිභාගයක් ලෙස පැවතුණි.
පර සතුරන්ට උඩරටට පැමිණිය හැකි පරැවතධාන කපොලූ දෙක වූයේ බලන කපොල්ල හා ගලගෙදර දුර්ගයයි. මහනුවර නගරය වටා ස්වභාවික ආරක්ෂානව සපයන මහවැලි නදියෙන් එගොඩවීමට පාලම් ඒදඬු, හා මාර්ග සැකසීම එවකට රජවරුන් විසින් ජනතාවට තහනම් කරනු ලැබ තිබුණි.
මෙම රාජ නියෝගය නිසාම උඩරට ආකරීම මණය කිරීමට පැමිණෙන පරසතුරු සේනාවන්ට පමණක් නොව, සටනින් පැරදීයන සේනාවන් කොටුකර ඉතාමත් දැඩි පරණෙනහාර එල්ල කිරීමට උඩරට හමුදාවලට හැකිවිය.
වටපුලූව මහ සටන එසේත් නොමැතිනම් ටිගොල් සටනද එවැනිම වූවකි. වර්තමානයේ නිවාස බිහිවී ඉතාමත් ජනාකීර්ණව පවතින මෙම පර් ටදේශයේ ස්ථාන කිහිපයක තවමත් අතීතයේ පැවති කුඹුරු යාය දැක ගත හැකිය.
සති දෙකක කාලයක් උඩරට රාජධානිය අත්පත් කරගෙන සිටි ඉංගීරථානසින්ට යස පාඩමක් ඉගැන්වූ උඩරට රජුගේ හමුදාවෝ පලායමින් සිටි ජෙනරාල් මැක්ඩොවල් ඇතුලූ ඉංගීරතවමසි හමුදාව කොටු කර ගත්තේ මෙම ඓතිහාසික වෙල් යායේ දීය.
මෙම වෙල්යායේ දී ශ්රීී විකර මැම රාජසිංහ පරතවමමුඛ උඩරට හමුදාව ඉංගීරඓලටසීන් සමූල ඝාතනය කළා පමණක් නොව, සටන් පසු බැස පලා යන හමුදාවද ලූහුබැඳ ගොස් පහර දෙමින් සටන දකුණේ පිහිටි ඉංගීර ග සි බළකොටුවලට පමණක්ම නොව හංවැල්ල ඉංගීරලූීසි බළකොටුව දක්වාද ව්යාිප්ත කළේය.
වර්තමානයේ මහනුවර සිට කටුගස්තොට දිසාවට ගමන් කරන විට මාවිල්මඩ හන්දියෙන් දකුණට හැරී ඉදිරියට ගියවිට මෙම මහා සටන් බිම හමුවන අතර මෙම සටනින් අනතුරුව කොළඹ හා දකුණේ තම ගෙමිදුලට පැමිණ උඩරට හමුදා පහරදීම නිසා දැඩි භීතියට පත් වූ එවකට ලංකාවේ ආණ්ඩුකාවරයා ලෙස සිටි ප්රෙණඞ්ඩිරහරදක් නෝත් යුද නීතිය පරට කාශයට පත් කිරීමට ද පියවර ගත්තේය.
ප්රෙසඞ්ඩිර රෙක් නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයාට උතුර, දකුණ නැතිවූයේ ඔහු විසින්ම ගන්නා ලද ඉතාමත් අදුරදර්ශී තීරණයක් හේතුවෙනි. එහි අතීත කතාව මෙසේයි.
එක්දහස් හත්සිය හැත්තෑ අට වසරේ රාජාධිරාජසිංහ රජු අභිරහස්ලෙස මියයාමත් සමග උඩරට පාලනයේ අභ්යුන්තර වෙනස්කම් රැසක් ඇතිවිය. 1798 ඔක්තෝබර් මස 12 දා පෙඞ්රික් නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා ලංකාවට පැමිණ දිව්රුම් දුන් අවස්ථාව වන විට උඩරට සිහසුනේ පර් මබලතම උරුමය තිබූ මුත්තු සාමි කුමාරයා වෙනුවට දහ අටවැනි වියේ පසු වූ කන්නසාමි කුමාරයාට උඩරට රාජත්වය පැවරුණි.
ඇතැම් මූලාශර.ාමවල සඳහන්වන්නේ පිළිමතලාවේ නිලමේ ඉතා රහසිගතව කන්නසාමි කුමරයා ලවා රාජාධිරාජසිංහ රජු මැරවූ බවයි.
නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා 1800 මාර්තු මස 12වැනි දින ජෙනරාල් මැක්ඩොවෙල් ඇතුලූ කණ්ඩායම් උඩරටට තානාපති ගමනක් යැවීය.
ඒ කරුණු දෙකක් පදනම් කර ගෙනය. පළමු වැන්න පිළිමතලාවේ අධිකාරම විසින් ඉංගීර කණසින් හමුවේ මවනලද චිතරකක ය සත්ය යක්දැයි දැන ගැනීමටත්, කිනම් හෝ සාකච්ඡාවක් මගින් උඩරට රාජධානිය බිරලද තාන්ය කිරීටයේ පරිවාස රාජ්යැයක් බවට පත් කර ගැනීමට හැකි දැයි සොයා බැලීමටත් ය.
උඩරට රාජධානිය පිළිබඳව පිළිමතලාවේ දුන්චිතර පරය හරියටම ඉංගීරි ිසින්ට අවබෝධවූයේ මෙම තානාපති ගමිනින් අනතුරුවය.
ශ්රීි විකරඳ. ම රාජසිංහ රජු උඩරට රදළ බලය හමුවේ අසරණයකු නොවන බවත් උඩරැටියන් සිතූතරම් මෝඩ පිරිසක් නොවන බවත් ඔවුනට ඉතා හොඳින් අවබෝධ විය. මැක්ඩොවෙල් මාසයක පමණ කාලයක් උඩරට නැවතී සිටිමින් රජුගේ නියෝජිතයන් සමග ද උඩරට රදළයන් සමගද සාකච්ඡා වට කිහිපයක් පැවැත්වුවද ඒ සියල්ල අසාර්ථක විය.
මැක්ඩොවෙල් දුත ගමනේ වාර්තාව පරීක්ෂා් කළ නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා දැඩි කෝපයට පත්වූයේ ගමනට වැයවූ විශාල මුදලත් ඉන් කිසිදු වාසියක් නොලැබීමත් නිසාය.
උඩරට පරයවූධානින් ඉංගීරසමගසීන්ටත් වඩා තීක්ෂෝණ බුද්ධියකින් හෙබි පිරිසක් බවත් ඔවුන් රැවටිය නොහැකි පිරිසක් බවත් කවදා කෙසේ හෝ උඩරැටියන්ට යස පාඩමක් උගන්වන බවත් සිතාගත් පෙඞ්ඩිරධියක් නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා නොඉවසිල්ලෙන් බලා සිටියේය.
පෙඞ්ඩිරරවරක් නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා උඩරටට එරෙහිව යුද පරසිතකාශ කළේ 1803 ජනවාරි මස 31 දායි.
ජෙනරාල් මැක්ඩොවෙල් යටතේ ඉංගීර් නසි හේවායින් 1900 දෙනකු ද කුලී හේවායන් ගෙන් සැදුම්ලත් සේනාංකයක් ද අලි ඇතුන් පනස් හත් දෙනකුද සමග කොළඹ සිට මීගමුවට ගොස් සත් කෝරළය ගලගෙදර හා ගිරිහාගම මුරකපොලූ පසුකොට පෙබරවාරි මස 20 දා මහනුවරට ළඟා විය.
මේ අතරතුර තිරිහාකුණාමලයේ සිට පැමිණි දෙවැනි සේනාවක්ද 21 වැනිදා මහනුවරට ළඟා විය.
මේ අතරතුර උඩරට පාලකයන් සංගරාරකුමික වශයෙන් තාවකාලිකව මහනුවර අතහැර පසුබැස ගොස් තිබුණි. සති දෙකක කාලයක් ඉංගරී පැසීන් උඩරට රැඳී සිටිමින් උඩරැටියන්ගෙන් පර.ම්තිපර නොහාර බලාපොරොත්තුවෙන් සිටියද එවැන්නක් සිදු නොවීය.
1803 මාර්තු මස 07 වැනිදින ඉංගීරෙන්සීහු මුත්තුසාමි කුමාරයා උඩරට රජු බවට පර.ම්කාශයට පත් කළහ.
උඩරට රදළයන් මෙන්ම ජනතාවද අවදි වූයේ ඉන්පසුව ය. උඩරැටියන් මුත්තුසාමි කුමාරයා රජු වශයෙන් පිළිගැනීමට එකඟ නොවූහ.
මෙම කාලය තුළ උඩරට නොපුරුදු දේශගුණය නිසා ඉංගීරින සීන් විවිධ රෝගාබාධවලට ගොදුරු විය.
මේ අතරතුර ඉංගරීර සින්ගේ අපහසුකම් දැනගත් රාජසිංහ රජු තම අධිකාරම්වරුන් සමග සාකච්ඡා කොට සේනාබලය රැස්කොට ඉංගරීුරුසින්ට දැවැන්ත පරාජ හාර එල්ල කිරීමට පටන් ගත්තේය.
ඒ වනවිට ජෙනරාල් මැක්ඩොවෙල් අසනීපව සිටි බැවින් ඔහු හා ඔහුගේ සේනාවෙන් කොටසක් ආපසු කොළඹ බලා යමින් සිටියහ.
ඉතිහාසයේ සමහර ස්ථානවල සඳහන් වන්නේ උඩරට සේනා ඉංගරී හාසි සේනාංක ගත් ආහාර හා ජලයට විවිධ වස විස එක්කර ඔවුන් දුර්වල තත්ත්වයට පත්කළ බවයි.
ජෙනරාල් මැක්ඩොවෙල් අසනීප ගතියෙන් සේනාංකයේ කොටසක් සමග කොළඹ බලා ගිය ද ඔහුගේ අනෙකුත් සේනාංක ද විවිධ රෝගාබාධවලටත් ආහාර හිඟයෙනුත් පෙළෙන්නට විය.
1803 මැයි මාසයේ දී ශ්රීව විකරඟයෙම රාජසිංහ රජුගේ හමුදා වටපුලූව වෙල්යායේ දී ඉංගීරේය්සි සේනාංක වටලා දැවැන්ත පරනා හාරයක් එල්ල කළේය.
මෙම පරත හාරයෙන් ඉංගීර්ල සි සේනාංකයේ විශාල පරහ රමාණයක් සමූලඝාතනය වූ අතර දිවිබේරා ගැනීමට හැකි වූයේ සෙන්පති ඩාවි ඇතුලූ හතර දෙනකුට පමණි. සමහර සෙබළුන් සියදිවි හානි කර ගත් බව කියැවේ. ශ්රී විකරතුලම රාජසිංහ රජු විසින් මුත්තුසාමි ඇතුලූ ඉංගීරර සීන්ට එකතු වූ පිරිස රාජද්රෝිහීන් ලෙස සලකා හිස ගසා මරා දමන ලදී.
ඉන් නොනැවතුණ උඩරට රජු ඇතුලූ සේනාංක පලායන ඉංගීර ර සීන්ට ද ලූහුබැඳ ගොස් පහර දෙන්නට වූ අතර, පහතරට ඉංගීර සේසි බළකොටුවලට පවා පහර දෙන්නට විය.
මෙම පරනැ හාරයන් හමුවේ භීතියටපත් ඉංගීරළකොසි ආණ්ඩුකාර පෙඞ්ඩිර කරක් නෝත් යුද නීතිය පරරජ කාශයට පත් කළේය.
මෙම උඩරට සංගරාඩර මයේ දී ඉංගීර් සීන්ට සිදු වූ දැවැන්ත පරාජයත් ඔවුන්ගේ හමුදා සමූල ඝාතනය වීමත් නිසා පෙඞ්ඩිර උඩක් නෝත් ආණ්ඩුකාරවරයා අසාර්ථක පුද්ගලයකු බව ඔහු විසින්ම පිළිගත්තා පමණක් නොව එම උඩරට ආකරර‍හමණය සංගරා අසමික වශයෙන් කිසිදු පිළිවෙළක් හෝ සැලසුමක් නොමැතිව සිදුවූවක් බවද පිළිගත්තේය.
පැරැණි ලංකාවේ රජකුගේ දින චරියාව
ලංකාවේ පැරණි රජවරුන්ගේ කාර්යභාරය මෙන්ම ඔවුන්ගේ කාර්ය සිද්ධීන් පිළිබඳව වංසකතා හා වෙනත් ඉතිහාස මූලාශර්ගේවල බොහෝ විස්තර සඳහන් වුවද ඔවුන්ගේ ජීවන චර්යාව පිළිබඳව ඒවායෙන් හෙළිවන කරුණු බොහෝ අල්පය. ඇතැම් මූලාශරහන වල එන තොරතුරු අනුව නම් ඔවුන් අතරින් සමහර රජවරුන් මත්පැනට මෙන්ම කාන්තාවන් ඇසුරට දැඩිලෙස ගිජුව එයින්ම විනාශයට පත්වූ බවද හෙළිවෙයි. සුළු පිරිසක් එසේ වුවද, පිළිගත් රාජධර්ම ආරක්ෂා කරමින් තම දින චර්යාව පැවැත්වූ රජුන්ද ඒ අතර වූ බව අපට හමුවන තවත් ඉතිහාස මූලාශරඑසේවලින් හෙළිවෙයි.
මෙබඳු රජකුගේ එදිනෙදා දින චර්යාව පැවැත්වූ ආකාරය ඉතා සවිස්තරව සඳහන් වන කෘතියක් දඹදෙණි යුගයේදී ලියැවී ඇත්තේය. දෙවැනි පරාකරා සමබාහු රජු පොලොන්නරුවේදී (කඳවුරු නුවර)වාසය කළ අවධියේදි එතුමාගේ දින චර්යාව එහි විස්තර කර ඇත. පොළොන්නරුව එකල කඳවුරු නුවර යනුවෙන් හැඳින්වූ බැවින් රජු එහි වාසය කරද්දී අනුගමනය කළ දිනචර්යාව විස්තර කරන ගරනු න්ථය ද ”කඳවුරු සිරිත” නමින් හැඳින්වූ බව පෙනේ. එම දිනචර්යාවේ සම්පිණ්ඩනය ගතහොත් එය බොහෝ දුරට කෞටිල්යවගේ අර්ථ ශාස්තරබව යේත් ශුකරචර නීති සාරයෙන් එන රාජකීය යුතුකම් සිහිපත් කරවයි. එහෙත් මෙම දින චරියාවේ ඒ ඒ අවශ්යජ එකිනෙක ගෙන සලකා බලන විට හින්දු නීතිරීතිවලින් බැහැරව එය සුදුසු ලෙසින් බෞද්ධ පරිසරයට ගැලපෙන ආකාරයට ගලපාගෙන ඇති සැටි පෙනේ. කාලය මැනීමේ පැරණි සිංහල කරබෞ මය වෙනුවට වර්තමාන භාවිතා කරනු ලබන පැය කරිව මය අනුව සලකා බැලූවහොත් රජතුමාගේ දින චරියාව පහත සඳහන් පරිදි වේ.
රජතුමා දිනයේ හිරු උදාවීමට දෙපැයකට කලින් නිදියහනින් නැගී සිටිය යුතුය. ඉන් පසු නිදි යහනේම සිට පැයකුත් විනාඩි දොලහක් බුදුදහමේ ඉගැන්වෙන තිර සිලක්ෂතණය වූ අනිත්යම දුඃඛ අනාත්මය ගැන භාවනා කළ යුතුය. ඊළඟ විනාඩි හතලිස් අට තමා උගත් ධර්මපාඨ හා ගාථා ආවර්ජනය කිරීම සඳහා ගත කළ යුතුය. මේ වන විට දිනයේ හිරු උදාවන මොහොත පැමිණෙයි. පුරෝහිත බරාම හ්මණයා ශීරනාතයහන් ගබඩාවට පැමිණ ශුද්ධවූ කුසතණ හා මන්තරවිට ජපකළ ජලය පුරවන ලද දක්ෂි ණාවෘත කිරිහක්ගෙඩිය රජතුමාට පිරිමන්නේ මේ අවස්ථාවේය. බරාි හ්මණයා වේද මන්තරගා ජප කරද්දී රජතුමා හක්ගෙඩියත් කුසතණත් පිරිමැදිය යුතුය. ඉන්පසු රජතුමා කලින්දා ? තමා දුටු සිහින පිළිබඳව ඔහු විමසයි. අනිටු ඵලදෙන සිහින දැක ඇත්නම් එයින් ඇතිවන උපද්රජව වලකාගනු සඳහා කළයුතු පරමා තිකර්ම පිළිබඳව බරා් හ්මණයා රජුට උපදෙස් දෙයි. බරාි හ්මණයාගේ කාර්ය එයින් අවසන් වූ පසු ශීරකර්යහන් ගබඩාවට පිවිසෙන්නේ මහවෙදනාය. (රජුගේ පරන ධාන වෛද්ය්වරයා) ඔහු රජතුමාගේ ශරීර සෞඛ්යන ගැන විමසා අවශ්ය වෙදහෙදකම් හා පිළිපැදිය යුතු හෙදකම් පිළිබඳවද උපදෙස් දෙයි. මහවෙදාගේ කාර්යයන්ගෙන් පසු ශ්රීය යහන් ගබඩාවට පිවිසෙන්නේ ”මහාදොරනා” නමින් හැඳින්වූ රජුගේ සමීපතම වත් පිළිවෙත් භාරව සිටින පරාවටධානියාය. ඔහු විසින් ගෙනඑනු ලබන සුවඳ ජලයෙන් රජු මුහුණ දෙවීම වැනි ශරීර කෘත්යයයන්හි යෙදෙයි. ශරීරදෝවනයෙන් පිරිසිදුවන රජතුමා ජීවමාන බුදුරජාණන් වහන්සේ බැහැදැකීමට යන්නා සේ දළදාමාළිගාවට ගමන් කරයි. දළදා මාළිගාවේ උඩුමහලට පිවිස මහත් භක්තියෙන් හිසකෙස්ද රන්කෙඳි ද සැවන්දන මුල්ද යොදා සකස් කළ බිම පිස දමනයකින් දළදා මාලිගාව අමදියි. ඉන්පසු පූජා භාණ්ඩ දොළොස් වර්ගයකින් දළදාවට පුද පූජා පවත්වයි. සුවඳපැන් ඉසින ලද මල් පූජා කරයි. ඉන් අනතුරුව දළදා හිමි ඉදිරිපස වැඳ වැටී සිල් සමාදන් වෙයි. ඉන්පසුව තමන්ට භික්ෂුකන් වහන්සේලා විසින් පිරිනමන පිරිත් පැන් පිළිගෙන ගිතෙල් බඳුනකින් තම මුහුණ බලයි. ඉන් අනතුරුව රජතුමා මෙම ගිතෙල භික්ෂු න්ටද බරා හ්මණයින්ටද පිරිනමයි.
උඩුමහලේ මෙම චාරිතරන නිම කරන රජතුමා පහතමාලයට බසී. පහත මාලයේදී සිත්තරකු පේකර සිටින සායම් බඳුනකින් තෙලිකූරකට ගන්නා පාටවලින් බුදුරුවක නේතර. ල පිහිටුවයි. ඊළඟට රැස්ව සිටින උපාසකයින්ට බුදු පිළිමද බෞද්ධ ධර්මය හදාරන්නන්ට ධර්ම පුස්තකද බෙදාදෙයි. එහිදී දේශනාකරනු ලබන ධර්ම ශරබුදවණය කරයි. ඉන්පසු එහි රැස්වී සිටින විවිධ වර්ගවල භික්ෂුකන්ට දන්දී පුරෝහිත බරා හ්මණයා විසින් ගායනා කරනු ලබන පද අටකින් යුක්ත වූ මංගල්යානෂ්ඨක ශරු වණය කරයි. ඊළඟට සිදුවන්නේ නොයෙකුත් පරිත්යාිග අපේක්ෂාිවෙන් එහි පැමිණ සිටින විවිධ වර්ගවලට ඔවුන් අපේක්ෂිුත දේ පරිත්යානග කිරීමයි. ඒ අනුව රෝගීන්ට බෙහෙත්ද, ගර්භනී ස්තීරඔවුන්ට දොළදුක් කෑම සහ ඇඳුම්ද ගිතෙල් හා මිරිස්ද, බාල දරුවන්ට රසකැවිලිද, මහල්ලන්ට බෙහෙත් සහ තෙල්ද, එළදෙනුන්ට තණකොළද, බලූකපුටු හා අනෙකුත් සතුන්ට ඔවුන්ට සුදුසු ආහාරද බෙදාදෙයි. ඒ අනුව රජතුමා පැයකුත් විනාඩි දොළසක් ආගමික කටයුතු හා සත්ව කරුණාව දක්වන කටයුතුවල යෙදේ. මාලිගයට පෙරළා පැමිණෙයි.
මේ වන විට රජතුමා වෙනුවෙන් රාජකීය බොජුන්ගෙහි පාතරාසය සූදානම්ව ඇත. එම ස්ථානයට පැමිණෙන රජතුමාට රාජභෝජන පිළිගැන්වීමේ වගකීම භාරව කටයුතු කරනුයේ රාජවෛද්යපවරයා (මහවෙදනා) හා රාජ මාලිගාවේ මුළු තැන්ගෙය භාරව කටයුතු කරන පරරළ ධානියා (මූලහිනා) විසිනි. එය ”මේ වැඞීම” ලෙසින් හඳුන්වනු ලැබේ.
උදෑසන ආහාරයෙන් පසු රජතුමා ඇඳ පැළඳ සැරසීම සඳහා ඒ සඳහාම වෙන්වූ කාමරයකට (කැටපත්ගෙට) යයි. රජු සතියේ ඒ ඒ දිනවලට ගැලපෙන පාටැති සළුපිළි, සුදුසු ආභරණ අංගරාංග හා මල්මාලා ආදියෙන් සැරසෙයි. මෙසේ දවසට යෝග්ය යැයි සම්මත ඇඳුමින් හා ආභරණවලින් සැරසුණු රජු කඩුව සුරතින්ද යෂ්ඨිය වම් අතින්ද ගෙන සුදු පියවිලි මතින් ”සිංහාසන ගබඩාවට යයි. රජු සිංහාසන ගබඩාවේ සිට දවසේ රාජකාරි අරඹයි. නිලමක්කාරයින් තමන් වෙත පැවරුණ රාජකාරි පිළිබඳ වාර්තා ඉදිරිපත් කරන්නේ මේ අවස්ථාවේදීය. මුලින්ම ඉදිරිපත් වන්නේ දානශාලාවේ වාර්තාවයි. ඊළඟට භාණ්ඩාගාරයේ වාර්තාවද ඉදිරිපත් කරනු ලැබේ.
මේ වන විට හිරු උදාවී සත්පැය හමාරක් (තුන්පයක්) ඉකුත්වී ඇත. පෙරවරු නමයට රජතුමා රාජකකුධ භාණ්ඩ සංඛ්යාරත ස්වර්ණාභරණයෙන් විභූෂිතව ගාන්ධර්වයන් පිරිවරා ඔවුන්ගේ ගුණ ගායනා අසමින් ”ශකරංඛ්දේවේන්ද්රයයාගේ මහිමය පරත් ත්ය්ක්ෂාකරමින්” මහානුභාවයෙන් යුතුව සිංහාසනාරූඪ වෙයි. මේ අවස්ථාවේ රාජ සභාවේ මැති ඇමැතිවරුන් දෙපස පෙළගැසී සිට තම රාජකාරි පිළිබඳව වාර්තා ඉදිරිපත් කරති. රජතුමා තමාගේ අනුමැතිය පතා ඉදිරිපත් කරන කරුණු පිළිබඳව ඒවා සුදුසු වේනම් ඒ සඳහා එකඟත්වය ලබාදෙයි. මෙසේ රාජ සභා කටයුතු සඳහා පැයක් පමණ එහි ගත කරන රජු එයින් නික්ම අවිසරඹ පුහුණුව සඳහා නික්ම යයි.
මේ වන විට දවසේ දොළොස්වෙනි පැයට ළඟාවී ඇත. ඒ හිරු නැගී පැය හතරකුත් විනාඩි හතලිස් අටක් ගතවූ තැනයි. මේ අවස්ථාව් පරතා ධාන දෛවඥයා (මහා නැකත්නා) මහරජු බැහැදැක දවල් භෝජනයට ශුභ වේලාව දන්වයි. ”මහවෙදනා හා මුලගිනාද මේ අවස්ථාවට පැමිණ දිවා භෝජනය පිළිබඳ විස්තර සපයයි. මේ අවස්ථාවේ රජුට පිළියෙල කළ පරධානනීත රාජභෝජනවලින් භික්ෂුින් සියනමකට දානය පිරිනමනු ලැබේ. ඉන්පසුව රාජ වෛද්යළවරයාගේ උපදෙස් පරිදි රජු දිවාභෝජනය ගනියි. (මේ නිමවයි). මේ අවස්ථාවේ පාවාඩබත් (පිය විලි ආහාර) වලින් දහසක් දෙනෙකුට ද රාජමාලිගාවේ සේවය කරන තුන්සිය දෙනෙකුටද සංගරපාවහ කරනු ලැබේ. ආහාර වැළඳීමෙන් පසු අසුනෙන් නැගිට සළුපිලි මාරුකොට අඩුම වශයෙන් පියවර සියයක්වත් සක්මන්කර ”දැහැත්” වළඳා ”රාමකුල” නම් යහනට ගොස් ඇලවෙයි. මේ අවස්ථාවේ බරාර හ්මණ කාන්තාවන් පැමිණ රජුගේ හිසකෙස් පීරා නිය ඔපලයි. සේවකයෝ පවන් සලමින් පා පිරිමඩිති. සමහරක් යහන් ගැබ මුර කරති. මෙම ස්ථානයේ පැයක් පමණ ගත කරන රජු ඉන් අනතුරුව ”සිංහාර මණ්ඩප” නම් ස්ථානයට පිවිස එහි කෝකිල හෝ විලිසයනය නමින් හැඳින්වෙන යහනමත හිඳ ගනී. ඒ අතර දාවල්මුරපුර නමින් හැඳින්වෙන රජුට විනෝදය සපයන පිරිසක් මේ ස්ථානයට පැමිණ රජු සතුටු කරවයි. ඒ සඳහා පැයක් වෙන්කර ඇත. ඉන්අනතුරුව රජු ”රජපාතෙලෙ” නමින් හැඳින් වූ රජමැදුරේ තට්ටුවට ගොස් එහි අතුරන ලද රන් පලසක් මත හිඳ තුන්සිය හැටක්වූ වර්ගයනට අයත් කලාවේදීන් (ගෝෂඨි) කැඳවා තමා ඉදිරියේ රඟ දැක්වීම සඳහා රජු විසින් තෝරාගනු ලබන රංගනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට අණ කරයි.
හිරුඋදාවී පැය නවයකට පසු එනම් පස්වරු තුනට රජු දවසේ දෙවැනි වරටත් රජ දැක්ම සඳහා සිංහාසනාරූඪ වෙයි. මේ අවස්ථාවේ රජයේ පරරජුධානීන් සූවිසි දෙනකු රජු පිරිවරා සිටි බව කියැවෙයි. කඳවුරු සිරිතේ සඳහන් වන ආකාරයට මේ අවස්ථාවට යුව රජු, සෙනෙවිරත්, ඈපා, මාපා, සමන්ත රාජ යන පඤ්ච පරිත ධානීන්ද දහම් පසක්නා, මහනැකතිනා, මහවෙදනා, සිටුනා, මහවියත්නා, මහරැුටිනා, දහම්ගෙයිනා, අරක්මේනා වැනි නිලධාරීන් මේ අවස්ථාවට සහභාගි වූ බව පෙනේ. මේ අවස්ථාවේ ඒ නිලධාරීහු තමන්ට අයත් කාර්යයන් පිළිබඳව සකස් කළ වාර්තා ඉදිරිපත් කරති. රජතුමා තමන්ට එකඟවිය හැකි යෝජනා පිළිබඳව අනුමැතිය දෙන අතර නුසුදුසු ඒවා සඳහා අපර.පෙසාදය පළකොට පරඟව තික්ෂේඳප කරයි. එය ”සනිටුහන් වැදෑරීම” ලෙස හඳුන්වා ඇත. ඉන්පසු රජු ගමන් කරන්නේ ” ඕලක්කම් මණ්ඩපය” නොහොත් දර්ශන මණ්ඩපයටය. ”දෙහලකයින්” (ඇත් හා අස්පන්ති) විසින් වාර්තාවන්ද සහිතව රජුවෙත ඉදිරිපත් කරන මඟුල් ඇතුට හා මඟුල් අසුට ”දෙහල වෙදනාවන් (පශු වෛද්යඳවරයින්) විසින් උපදෙස් දෙන පරිදි රජු ආහාර දෙයි. හිරු උදාවෙන් එකොලොස් පැයක් ගතවෙන තෙක් (පස්වරු පහ) රජතුමා ඕලක්කම් මණ්ඩපයේ රැදී සිට අනතුරුව මාලිගාවේ සඳලූතලයට ගොස් ස්නානය කොට අලූත් සළුපිලි හැඳ මල්දම් තුනක් පැළඳගෙන දොළොස් පැය ගතවෙත්ම බුදුන්වැද බුදුගුණ කියැවෙන ගාථා කටපාඩමින් හඬ නගා කියා ”ආලත්ති මණ්ඩපයට” ගොස් එහි දොරකඩ සිට ගනී. සන්ධ්යාූ තුර්ය වාදනය පැවැත්වෙන්නේ මේ අවස්ථාවේදීය. එහිදී කාන්තාවන් එක්දහස් අටසිය දෙනකු ”ආලන්තිබෑම” නම් වූ පහන් වැනවීම තුන්වරක් සිදුකොට රජුට ශුභාශිර්වාද පතති.
සවස පැයකට පසු (පස්වරු හයයි විසිහතරට) රජතුමා නාටක ශාලාවට ඇතුල්ව එහි වූ රාජ සයනය මත හිඳ නැටුම් ගැයුම් වැයුම් නරඹයි. ඉන් පරුභ මුදිතවන රජු ඒ ගඳබයිනට මල්මාලා පිරිනැමීමෙන් තම පර ත සාදය පළ කරයි. සවස පස් පැයක් ගතවූ පසු (රාතිරතවන අටට) රජුගේ දෛවඥයා දෙන උපදෙස් පරිදි ශුභ මුහුර්තියෙන් ”බොජුන්ගෙට” ඇතුල්ව රාජභෝජන අනුභව කොට (මේනිමවා) සක්මන්වල යෙදී නව අරහාදී බුදුගුණ සිහිපත් කොට බුලත් වළඳා ”බිසෝ ගබඩාවට” පිවිසි එහි දෙපැයක් ගත කරයි. බිසෝ ගබඩාවෙන් සඳලූ තලයට ගොස් එහිදී සරඹවල යෙදී (අංග වින්යාසශ) මාලිගාවේ රාතිර කර මුර සේවා ගැන සොයා බලා උපදෙස් දී හිරු උදාවෙන් අටලොස් පැයකට පසු එනම් මැදියම් ? දොළහට යහන් ගබඩාවට පිවිස පැය හතරක් නිදාගන්නේය.
කඳවුරු සිරිතේ එන මෙම විස්තරය අනුව නම් රජකෙනෙකුට අයත්වූ දින චරියාව බොහෝ සංකීර්ණ දුෂ්කර එකක් වූ බව පෙනේ. සියලූම රජවරුන් මේ ආකාරයෙන්ම තම දින චර්යාව පැවැත්වීද යන්න පිළිබඳව පැහැදිලි තොරතුරක් නැත. එහෙත් රටේ උගතුන් හා පරවන ධානීන් යහපත් රජකුගෙන් මෙබදු යහපත් දින චරියාවක් පැවැත්වීම අපේක්ෂාස කළ බව මෙම කරුණු ලේඛනගත කොට ඒවා උසස් රාජ ධර්ම ලෙස සැලකීමෙන් පෙනේ. ඒ හේතුකොට යහපත් රජුන්ද ඒ චාරිතරත ක පවත්වා ගෙන යාමට උත්සුක වී යැයි සිතීමට පුළුවන. ඉන්දීය රජුන්ද මෙයට බොහෝ සමාන වූ ආකාර චාරිතරඋ‍ස විධි පැවැත්වූ බව ඉන්දියා රාජ ධර්ම ගැන ලියැවුණු ඉහත සඳහන් පොත්වල තොරතුරුවලින් හෙළිවෙයි. වෙනසකට ඇත්තේ ඉන්දීය රජවරුන් හින්දු ආගමික සිරිත් විරිත් තුළ ඒ දින චරියාව සිදුකළ අතර ලංකාවේ පැරණි සිංහල රජවරුන් බෞද්ධ ධර්මානුකුලව එම චාරිතරවිර විධි අනුගමනය කිරීමයි.
එදා පැවතුණ රාජ නීතිය හා දෙතිස් වධය
රටක් එක්සේසත් කිරීම යනු මුළු රටම එකම නීතියක් යටතේ එක් පාලකයෙකු විසින් පාලනය කිරීම වේ. එක්සේසත් වූ රටක එක් එක් පරක් දේශ පරාස දේශීය නායකයන්ට අවශ්යු පරිදි පාලනය කිරීමට අවකාශ නොමැත. මේ නිසා අද කෙසේ වුවද පුරාණ ලංකාවේ තිබී ඇත්තේ සියල්ලන්ටම බලපාන එකම නීතියක් බව නම් කිව යුතුය. එම නීතිය රාජනීතිය ලෙස හැදින්වූ බව ඉතිහාසයේ ලියැවී තිබේ.
රටේ පළාත් වලට අනුව ජාති හෝ ආගම් වලට අනුව උස්මිටි කුලහීනකම් වලට අනුව වෙනස්වන නීති පද්ධතියක් එකළ නොතිබුණි. මුළුරට තුළම කරිල යාත්මක වූයේ එකම රාජ නීතියකි. මේ නිසා රටේ එක්සේසත් කම නිරුපද්රිිතව පවත්වා ගැනීමට එදා සිටි පාලකයන්ට හැකි විය.
දෙවන පෑතින් රජදවස සිදුවූ මහින්දාගමනය නිසා අපේ රට තුළ කරක්්මවත් නීති පද්ධතියක් ගොඩනැගුණි. බුදු දහම ලංකාවට හඳුන්වාදීමත් සමග විනය පිටකයට අදාළව අපේ රටේ රාජ්යම නීතිය මුල් කාලයේ ගොඩනැගී තිබුණි. මෙය යථාර්ථවාදී දර්ශනයක් හිමි බුදු දහමේ අනුහසින් අපේ පාලකයන් ලද දායාදයකි.
වේවැල් කුටිය සහ බදුලූ ටැම් ලිපිවල මෙරට පැවැති රාජ නීතිය ගැන බොහෝ කරුණු සඳහන් වේ. රාජ නීතිය කොතරම් බුදු දහම හා බද්ධ වී තිබුණේද යත් විහාර භූමියට ඇතුළු වන අපරාධකාරයන්ව ඇල්ලීමට පවා රාජ්ය ආරක්ෂීක නිලධාරීන්ට තහනම් කර තිබුණි. ඒ කෙසේ වුවද දරුණු අපරාධ කරුවන්ට දැඩි කරිය දයාමාර්ග ගත යුතු වූ අවස්ථාවලදී හෙළ රජදරුවන් පසු බට වූයේ නම් නැත.
හතරවන කාශ්යිප රජතුමාගේ මොරගොඩ සෙල්ලිපියට අනුව දරුණු අපරාධකරුවන් මිනී මරුවන් විහාර ගම්වලට වැද්දගෙන රැකවල් ලබාදීම නුසුදුසු බව පිළිගත හැකිය. ඇතැම් විට මිනීමරුවන් කුමන ස්ථානයක සිටියද ඔවුන් අල්ලා වධයට පමුණුවා ඇත. ඇතැම් විට මිනීමරුවන් සඟවා තබා ගන්නවුන්ට එදා අත්වූ ඉරණම වූයේ රටින් පුටුවහල් කිරීමය.
කණිරජානු තිස්ස රජතුමාගේ කාලයේදී ”ගෙදණ්ඩි” නම් දුඬුවමක් පනවා තිබේ. කිසියම් වරදක් කර විහාර ආරාමවල යමෙකු සැඟවුනහොත් ඔවුන්ගේ ගේදොර රාජසන්තක කිරීමට මේ නීතිය කරිව යාවට නගා ඇත. මේ රජතුමා එක් වරක් රාජ කුමන්තරතක ණයක් කළ භික්ෂුන් 60 නමක් දඟගෙට දමා තිබේ. එම දඟගෙය ”කණිර” නමින් හඳුනාගෙන ඇති බව විද්යා ඥයන් පරන් කාශ කර ඇත. රජවරුන් අධිකරණ තීන්දු ගැනීම සඳහා අධිකරණශාලාද පිහිටුවා ගෙන තිබේ. එවන් ශාලා ”මඟුල් මඩුව” නමින් හඳුන්වා දී තිබේ. මේ මඟුල් මඩුවේ උසම ස්ථානයක ආසනයක් පනවන්නේ රජතුමාටය. එතුමට පහළින් වෙනම වේදිකාවක් ඇති අතර එහි දිසාභාර නිලධාරීන් අධිකාරම්වරුන් ලේකම්වරුන් මුහන්දිරම්වරුන් වාඩි වූ බව ඉතිහාසයේ ලියැවිණි. එකළ අධිකරණ 02 ක් පැවතිනි. ඉන් එකක් මහ අධිකරණය වූ අතර අනෙක අභියාචනා අධිකරණය ලෙස නම් කර තිබුණි.
රාජද්රෝාහී කරි නමයා, කුමන්තරපැවණ, කැරලි කෝලහාල, රාජ්යි නිලධාරීන්ට ඇති චෝදනා විහාර ආරාම සහ සංඝයාට සිදුවී ඇති අතවරයන් මහඅධිකරණයේ විභාග විය. පරාම දේශීය පාලකයන් විසින් ඇතැම් අවස්ථාවල දුන් තීන්දු යුත්තියුක්ත දැයි සැක සහිත හෝ අසාධාරණ යැයි හැඟුණ විට ඊට අභියාචනාවක් රජතුමා වෙත ඉදිරි පත් කිරීමට රටවැසියාට අවසර ලැබුණි. රජතුමා එවන් නඩු විසඳුවේ අභියාචනා අධිකරණයේදීය. එසේම මහා අධිකරණයෙන් ලද නඩු තීන්දුවකට එරෙහිව වුවද අභියාචනාවක් ඉදිරිපත් කළ හැකි අතර එය ”කන්නලව්ව” යන වදනින් හඳුන්වා තිබේ. මෙහිදී රජතුමා ජනතාවගේ කන්නලව්වට ඇහුම්කන් දී ඔවුන්ට සහනය ලබා දුන් අවස්ථාද නැතුවාම නොවේ. කන්නලව් කිරීමේ ඇති විශේෂත්වය නම් එය රජතුමාට ඕනෑම අවස්ථාවක ඉදිරිපත් කිරීමට හැකි වීමය. රජතුමා නගර සංචාරයේ යන අවස්ථාවල ගම්වලට පැමිණි අවස්ථාවල මේ කන්නලව් කළ හැකිය.
ශ්රීර විකරය රම රාජසිංහ රජතුමාගේ කාලයේදී අන්තරගම නිළමේ නාථ දේවාලය අසල පොල් ගසකට නැග කන්නලව්වක් කර ඇත. එසේම උන්ගුවා නැමැති වැසියෙකුගේ කන්නලව්වක්ද නගර සංචාරයේදී රජුට ඉදිරිපත්කරන ලදී. මේ කන්නලව් දෙකටම සාවධානව සවන්දුන් රජතුමා පළමුව දුන් තීන්දුව අසාධාරණ දැයි බැලීමට නැවත මුලසිටම නඩුව අසා ලිහිල් තීන්දු දී ඇති බව කියැවේ. තවද අභියාචනා අදිකාරම්වරුන් දෙදෙනෙකුගේ මාර්ගයෙන්ද දුක් ගන්නා රාළලාවරුන් මගින්ද නැති නම් රාජ මළුවේ පරික ධාන දොරටුව අසලට ගොස් දණ්ඩ නමස්කාරයෙන් සිට මොරගා සැළ කිරීමටද ඉඩදී තිබේ.
එදා පැවැති රට සභා පරාදොරදේශීය ඒකක වලින් පැනවූ දඬුවම් කරසැළම ගැනද සඳහන් වේ. මේවා ඉතා සුළු සහ මරණීය දණ්ඩනය දක්වාම පැවති බවද දැනගන්නට ඇත. එනම් අතුල් පහර දීම, උණ පත්තෙන් පහරදීම, කසපහරදීම, දඩ ගැසීම, දඩඬුකඳේ ගැසීම, හිස මුඩු කිරීම, දඟගෙයි ලෑම, රටින් පිටුවහල් කිරීම, කන්, නාසා අත්පා කපාදැමීම, රොඞී රැහැට නෙරපීම, මරණීය දණ්ඩනය ය. මේ දඬුවම් වලින් රොඞී රැහැට නෙරපීම සහ මරණීය දණ්ඩනය පැනවීමට බලය තිබූණේ රජතුමාට පමණි.
මේ දඬුවම් වලින් උණ පත්තෙන් පහරදීම සහ කස පහරදීම පරට බදර්ශනාත්මකව සිදුවේ. වරදකරුවාගේ ගෙලට රත්මල් මාලාවක්ද ගෙරි ඇට මාලයක්ද දමනු ලැබේ. වරදකරුවාගේ දෙඅත් පිටකර තබා බැඳ වද බෙර ගසමින් තමා කළ වරද සෙස්සන්ට ඇසෙන්නට පවසමින් වීදිවල කැඳවාගෙන යන අතරතුර ඔහුට පිටහම ගැලවී යන තුරු උණ පත්තෙන් පහර දේ. නැති නම් කසයට හම ගැලවී එන තුරු පහර දීම සිරිතය. මෙහිදී වරද කරු බොහෝ විට සිහිසුන්ව ඇද වැටේ. එදිනම හෝ පසුදිනක මෙවැනි දඩුවම් නිසා ඔහු මියයාමටද බොහෝ විට පුළුවන. රජකාලයේදී දඬුවම පරසය දර්ශනය කිරීමෙන් අදහස් කළේ සෙසු ජනතාවට එහි දැඩිබව ඒත්තු ගැන්වීමටය.
රටින් පිටුවහල් කිරීම යනුවෙන් අදහස් කළේ අපරාධකරු ජීවත්වී සිටි පරහම දේශයෙන් පලවා හැරීමය. එකළ අපේ රටේ අති දුෂ්කර පළාත් ලෙස පිළිගෙන තිබුණේ බදුල්ල, බින්තැන්න, මයියංගනය, තෙලිපැහැ ආදී පර දුදේශය. වරදකරු පමණක් නොව ඇතැම් විට ඔහුගේ මුළු පවුලම පිටුවහල් කිරීමද සිදු වූ බව පොත පතේ කියවේ. රජතුමා විසින් අපරාධකරු රොඩී රැහැනට පිටුවහල් කරන්නේ ටික කාලයකට හෝ මුළු ජීවිතකාලයටම විය හැකිය. එය වරදේ ස්වභාවය අනුව වෙනස් වේ. මරණ දඩුවම නියම වූයේ මිනිසුන් මැරීම, මවුපිය, ගුරුවරුනට බලවත් හිංසා පීඩා කිරීම, ශරුව මණ බරාබ හ්මණයන්ට හිරිහැර කිරීම, බෝධිදාගැබ් විනාශ කර දැමීම, රාජ අපරාධ කිරීම, මං පැහැරීම, ගම් කොල්ල කෑම ආදී වැරදි වලටය. උසස් අයට මරණ දඩුවම දෙන විට එක කඩු පහරින්ම ගෙල සිඳකර දැමීම ස්වභාවය වේ. ඇහැලේපොල පවුලේ මද්දුම බණ්ඩාරට අත්වූයේ එවැනි ඉරණමකි.
ඉතාම සුළු වරදකට පවා කිසිදු අනුකම්පාවක් නොදක්වා මරණීය දණ්ඩනයට නියම කිරීම මහනුවර රජසමයේ පැවති පිළිවෙතක් විය. පෙට්ටගම්මන මුහන්දිරම් නැමැත්තෙකු සබරගමු දිසා කොඩියක් හොරකම් කළ වරදට මැරෙණතුරු කස පහර දුන් බව කියැවේ. රාජසන්තක කළ දේපොළක් සොරකම් කිරීමේ වරදට සොරුන්ට කස පහරදී උල තබා මරණයට පත් කළ පුවතක්ද මහනුවර රාජධානියේ දී සිදු වී තිබේ. එසේම දඬුකඳේ ගසා ශරීර වධයට ලක් කරන විට ඇතැම් පිරිස් තමන් හොර රහසේ කළ කී හොරකම් වමාරන අවස්ථාද එකල විය. හාරිස්පත්තුව පරරන දේශයේදී දෙදෙනෙකු අතර ඇති වූ කුඹුරු ආරවුලක් නිසා වරදකරු ලෙස පත්වූ තැනැත්තාට දඬුවම් කළේ ඔහුගේ අත කපා දැමීමෙනි. වරදකරුවෙකු මළ විට එකම වර ඔහුගේ මෘත ශරීරය අදාළ ස්ථානයෙන් ඉවත් නොකර මහජන පරදක දර්ශනයට තැබීම එක් කරාට මයකි. පරඇත සිද්ධ මං සන්ධිවලදී විශාල වෘක්ෂ වල එල්ලා තබන අපරාධකරුවන්ගේ මළ සිරුරුද දක්නට ලැබුණි. ඒවා කුණුවී ඇටසැකිළි බවට පත්වී බිමට ඇද හැලෙන තුරු ගසින් බිමට ලෙහා දැමීම තහනම් කර තිබුණි.
පෙර රජ දවස මෙවැනි දඩුවම් දීමෙන් අපේක්ෂා කළේ නීති ගරුක යුක්ති ගරුක යහපත් සමාජයක් ගොඩනගා ගැනීමය. එසේම මේ සියලූ දඩුවම් දුන්නේ මහජනතාව ඉදිරියේ වීම තවත් සුවිශේෂී කාරණාවකි. රහසිගතව දුන් දඬුවම් එකල නොවීය. මේ නිසා රජකාලයේ පැවති දෙතිස් දඬුවම් වලට විරුද්ධව පොදුජනතාව අරගල කෙරුවේ හෝ කැරළි ගැසුවේ නැත. පහත දැක්වෙන්නේ එම දෙතිස් දඬුවම් පිළිබඳවය.
1. කසයෙන් තැලීම,
2. වේවැලෙන්, උණ පත්තෙන්, සතර රියන් පොලූ දෙකකින් තැලීම,
3. අත කැපීම,
4. පය කැපීම,
5. කන කැපීම,
6. අත්පා කැපීම,
7. නාසය කැපීම,
8. කන්නාසා කැපීම,
9. ඇස් උගුලවා දැමීම,
10. වදමල් පළඳවා, ගෙරි ඇට පලඳවා වද බෙර හඬවමින් වීදි පුරා ඇවිද්දීම,
11. සිරුර වෑයෙන් රැස හතරැස් කිරීම,
12. කුසගිනි ඇති දරුණු බල්ලන් සිටින කූඩුවකට දැමීම,
13. පැසෙන තෙල් කටාරමක බැස්සවීම.
14. දිවැස් හුල හිඳවීම, 15. කඩුවෙන් හිස ගසා දැමීම,
16. යටිපතුල් ඉරා ඒ තුළට ලූණු, මිරිස්, වැලි දමා බොරළු මත ඇවිද්දවීම,
17. කට අරවා දිව කපා කටට ලූණු දියර දැමීම,
18. පැසුණු තෙල් වලින් නැහැවීම,
19. ලී කඳන් මත සිරුර සතපවා කඩුවකින් කැබලි කිරීම,
20. සිරුරට පොලූ වලින් ගසා ඇට කුඩු කර පිදුරු මිටියක් මෙන් කිරීම,
21. සිරුර පුරා ආයුධවලින් ඇණ තුවාල කර කාරම් දිය ඉස සම්මස් නහර දියකර ඇටසැකිල්ලක් බවට පත්කිරීම,
22. සිරුර මුලසිට අගටත් අගසිට මුලටත් පෙති පෙති කැපීම,
23. දෙපැත්තේම මුවහත් ඇති බිලී කොකුවලින් සිරුරට ඇණ සම් මස් නහර උලූප්පා දැමීම,
24. මුනින් අතට බිම දිගාකර වැලමිට සහ දණහිස් වලට යකඩ කොකු දමා බිමට සවිකර ගිනි තැබීම,
25. ගෙලසිට ඉණ දක්වාත් මූණ සිට බෙල්ල දක්වාත් සමගලවා දැමීම,
26. ශරීරයේ සම ගලවා කොක්කක එල්ලා තැබීම,
27. අත්වල තෙල් පාණ්කඩ ඔතා ගිනි ඇවිලීම,
28. සිරුර පුරාම තෙල් පාණ්කඩ ඔතා ගිනි ඇවිලීම.
29. යකඩ උලකින් කට අරවා කට තුළ පහන් දැල්වීම,
30. දිව එළියට ඇද නියනකින් සිදුරු කිරීම.
31. හිසෙහි කෙස් සමග සමද ගලවා හිස් කබලේ බොරළු ඇතිල්ලීම.
32. හිස් කබල ගලවා මොළය තුළට ගිනියම් කළ යකඩ ගුලි තැබීම.
මීට අමතරව රජුට අභිමත පරිදි අපරාධකරුවන්ට දඬුවම් දුන්නද ඉන් ජනතාව කිපී උරණ වූයේ නැත. හේතුව එම දඬුවම් අසාධාරණ නැතැයි හැඟුණ බැවිනි. තවද දඬුවම් නියම කිරීම, නඩු ඇසීම විනිවිද භාවයකින් යුතු වූ නිසාය.
Subscribe to:
Posts (Atom)