1521 විජයබා කොල්ලයෙන් පසු ලංකාව
මට නම් හිතෙන්නේ 1521 කියන්නෙ කාලකන්නි වසරක් කියලා පෘතුගීසින්ගේ වාසනාවට කුණාටුවක් නිසා ලංකාවට සේන්දු වුණානේ එතකොට ලංකාව රාජධානි තුනක් තිබුණනේ ඔන්න දැන් පෘතුගීසි ලංකාවට කඩා පාත්වුණා ඒ 1505 මාර්තු 24 වන දිනය එතකොට ලංකාවේ රජතුමා අටවන වීර පරාක්‍රමබාහු ඒ අවධියේ තමයි උඩරට රාජධානියත් බිහිවුණේ ඒතෙ රජතුමා සේනාසම්මත වික්‍රමබාහු තවත් කෑල්ලක් තිබුණනේ ඒකෙ රජ්ජුරුවෝ පරරාජසේකරම් යන දමිළ රජතුමා කොහොම හරි පෘතුගීසි ලංකාවට ආවනේ ඉස්සර දැන් වගේ රේඩාර් අරව මෙව්ව නැහැනේ අතීතෙ හිටියේ රජතුමාගේ ඔත්තුකාරයෝ පෘතුගීසීන්ගේ කාල තුවක්කු හඩ ඇසුණු ලක්වාසීන් බොහොම තිගැස්සීමකට හා බියට පත් වූවා ඒ මිනිස්සු බලන්න ඇති මොකාද යකෝ මේ පාත් වුණේ කියල අපේ ලංකාවේ එකෙක්වත් කාලතුවක්කු හඩ අහල තිබුණෙ නැහැනේ මෙන්න මොහෙමයි ඔවුන්ගෙ හැසිරීම් දැකපු රජතුමාගේ ඔත්තුකාරයො කිව්වේ සුදු පැහැති හමක් ඇති යකඩ හැට්ට ඇගලා යකඩ තොප්පි පැළද සුදු ගල් සපා කන ලේ බොමින් ලේ බොන මිනිසුන් පිරිසක් පැමිණ ඇත ඔවුන්ගේ තුවක්කු ගව් ගණන් ගොසින් වන් කල යුගන්ධර පර්වතය පවා පොඩි වන්නේය යමින් කියලා තියණවලුනේ මේක අහපු රජතුමාට හිතෙන්න ඇති මේ මොක්කුද රටට ඇවිල්ල තියෙන්නෙ කියල සුදු ගල් හපා කනවනම් උන්ට අපි කන එක මොන වැඩක්ද කියල හිතෙන්න ඇති රජතුමා ඒ නිසා හිතන්න ඇති මුන් හොදින් තියාගන්න ඕන කියලා ඉතිං රජතුමා කියල උන්ට රජතුමා හම්බ වෙන්න එන්න කියලා බලනකොට මුන් කාල තියෙන්නෙ සුදු ගල් නෙවෙයිනේ පාන්නේ මොකෝ පිටස්තරයින් පිරිසක් කොහාට හරි කඩා පාත් වුණාම ඔත්තු කාරයෝ ඔවුන්ගෙ ළගට යනවැය ඈතින් බලන කොට පෙනෙන්න ඇත්තෙ සුදු ගල් වගේ ලේ නෙවෙයි බීල තියෙන්න වයින් ඔන්න දැන් සිංහලයෝ බයවෙලානේ ඔන්න කැදවාගෙන ගියා කැදවාගෙන ගියේ කන්ද උඩරට පැත්තෙන් ඇවිල්ල තමයි කෝට්ටෙට ආවේ ඒ කරලා තියෙන්නෙ රජතුමා ඉන්නෙ ළග කියල දැනගත්තොත් රජතුමාට කරදරයක් කරයි කියලා ඉතිං පෘතුගීසිත් මෝඩයෝ නෙවෙයිනේ ඇයි මුස්ලිම්වරුනේ මෙහේ වෙළද බලය අත්පත් කරගෙන තියෙන්නෙ උන් බය කරන්න ඕනෙ නිසා කාලතුවක්කු වලින් නිතරම වෙඩ් තිය තිය ඉදල තියෙන්නෙ ඔන්න බොලේ රට මැදට යන්න යන්න වෙඩි හඩ අඩු වෙනෝ මුං හිතන්න ඇති රජතුමා ඉන්නෙ ඈත කියලා මෙන්න බොලේ තව ඈතට යන්න යන්න වෙඩි හඬ වැඩි වෙනෝ මුං ඊට පස්සෙ හිතන්න ඇති අපිට දීල තියෙන්න රැග් එකක් කියලා කොහොම හරි කියලා මුං දැන් රජතුමාගේ මාලිගාවට ආවනේ රජතුමා කියන්න ඇති උඹලටය මොනවද ඕනෙ කියල ඇයි හොදින් මේක බේරගන්න එපාය මුං ලේසි පහසු ජාතියක් නෙවෙයිනේ ඊට පස්සෙ පෘතුගීසි කියලා රජතුමණි අපිට ගව හම් පොත්තක ඉඩ ප්‍රමාණයක් මේ රටින් දෙන්න කියලා රජතුමා හිතන්න ඇති මෙහෙමත් මෝඩ රැලක් කියලා රජතුමා කියල ඕක මොකක්ද මම ඕක හෙටම ඇවිල්ල ලියල දෙන්නම් කියලා ඔන්න අරවගේ කැදවා ගියේ නිසා තමයි පරංගියා කෝට්ටේ ගියා වගෙයි කියන ප්‍රස්ථාව පිරුළ හැදිල තියෙන්නෙ ඔන්න දැං රජතුමා ආවනේ බැලින්නම් මුං ගව හම් පොත්තක් අරගෙන චූටි චූටි නූල් වලට ඉරල ඒව ගැට ගහල දීල ඒක තියල බලනකොට ලොකු ප්‍රදේශයක් කියලා ඔන්න ඒක තමයි අර රැග් එකට රිටර්න් එක රජතුමා හිතන්න ඇති මුන්ගෙන් ගැලවෙන එකනං ලෙසි නැහෙයි කියලා ඔන්න ඔහොම තමයි පෘතුගීසි ලංකාවේ පළමුවෙන්ම ඉඩමක් අයිති කර ගත්තේ
ඔන්න දැං ඒකෙ භාණ්ඩ ගබඩාවකුත් හදලා පල්ලියකුත් හදලා ගිහිල්ල ඕක සිහිවෙන්න පෘතුගීසි ලාංඡනේ ගලක කොටල තියනවලුනේ මුං මොකටෙයි පල්ලියක් හදන්නෙ ඒ අවහල් දෙයකටෙයි මුං ආවේ ප්‍රධාන කරුණු දෙකකටනේ ක්‍රිස්තියානි ආගම ව්‍යාප්ත කිරීමට හා වෙළද බලය ලබාගෙන සිටින මුස්ලිම්වරු පලවා වෙළද බලය අත්පත් කර ගැනීමටනේ ඔන්න දැං මුන් ටික රටින් ගියා සැරින් සැරේ ආව කුරුදු ගිනියන්න ඔන්න එක පාරක් ඇවිල්ල බලකොටුවක් හදාගෙන ඒක තමයි කොළඹ කොටුව රජතුමා බලන්න ඇති මුං එක්ක කරන්න බෑ වැඩේ කියලා ලංකාවේ තවත් කුමක්වත් පිහිටුවන්න බැහැ කියලා ඉතිං මුන්ට වෙනත් රාජ්‍යයකට ඇවිල් මොකක්වත් කරන්න බැරි නිසා කටවහගෙන ඉදලා ඔන්න ඔහොම යනකොට හයවෙනි විජයබාහු රජතුමා කොට්ටේ රජ වෙනවනේ ඔන්න විවාහත් වුණා එතකොට ළමයි තිදෙනෙක් ඉන්නෝ ටික කලක් යනකොට ඒ බිරිද නැතිවෙනෝ ඊට පස්සෙ වෙනත් විවාහයක් කරගන්නවනේ ඒ කාලෙ දැන් වගේ එක්බිසවක් නෙවෙයිනේ ඉන්නේ පන්සියයවල් ඉන්නේ ඔන්න බදිනවනේ එතකොටත් ළමයෙක් බදිනවනේ ඔන්න ළමය ලොකු උනාම රජතුමාට අගමෙහෙසිය කියනෝ තමන්ගේ පුතාට රජකම දෙන්න කියල රජතුමා කියනෝ තවත් පුතුන් තිදෙනෙක් ඉන්නකොට තොපගේ පුතාට දෙන්නෙ කියලා කියන්න ඇති දන්නවනේ ගෑණුන්ට මායම් හැට හතරක්ම තියනවනේ දැං වුණත් ගෙදරක දුවට ඕනෙ දෙය කරේ නැති වුණොත් කන්නෙ නැතුව ඇදෙන් බහින්නෙ නැතුව උපවාසයක් කරල හරි වැඩේ කර ගන්නවනේ ඒ බිසවත් එහෙම වෙන්න ඇති ඔන්න මේ ආරංචිය අර පුතුන් තුන්දෙනාට යනවා ඒ ගොල්ලො හිතන්න ඇති තාත්තට පිස්සුද කියලා ඔන්න දැන් කුමාරවරු තුන්දෙනා රජතුමාව හම්බවෙන්න යනෝ රජතුමාගෙන් විමසනෝ රජතුමා කියන්න ඇති හපෝ පිස්සුද මං පුතාල තුන්දෙනා ට දෙන්නෙ නැතුව වෙන කාට දෙන්නද කියල කියන්න ඇති ඔන්න දැං මේක රට පුරාම පැතිරෙනෝ කුමාරවරු තුන්දෙනා හිතන්න ඇති පියා කරන්නෙ බොරුවක් කියලා දෙන්න ඕනෙ වැඩේ කියලා ඔන්න බුවනෙකබාහු,රයිගම් බණ්ඩාර,මායාදුන්නේ යන කුමාරවරු හොර රහසේම රාත්‍රියේ ගිහිල්ල පියාව මරා රාජ්‍ය පැහැර ගන්නෝ ඔන්න ඕක තමයි විජයබා කොල්ලය කියන්නේ
මේකේ පියා මැරීමට වැඩි කොටසක් ඉටු කළේ පවුලේ බාලයා වූ රණශූර මායාදුන්නේ කුමාරයා ඔන්න දැන් කෝට්ටේ රාජ්‍යය කෑලි තුනකට බෙදුන ඒ තමයි බුවනෙකබාහු කුමාරයා කොට්ටේ පාලකයා, රයිගම් බණ්ඩාර කුමාරයා රයිගම ,මායාදුන්නේ කුමාරයා සීතාවක .ඔන්න ඔතනදි තමයි සීතාවක බිහිවෙන්නේ මෙතන වැඩි කොටසක් කළේ මායාදුන්නේ වුණාට ඔහුට තමයි පුංචිම කොටස හම්බ වුණේ දැං අයියල දෙන්න බයවෙලා ඉන්නෙ මල්ලි රණකාමිය නිසා කවදහරි තාත්තට දුන්න වැඩේ අපිටත් දෙයි කියලා ඔන්න ටික දවසකින් රයිගම් බණ්ඩාර මිය යනෝ වහා ක්‍රියාත්මක වුණු මායාදුන්නෙ රයිගම තම සීතාවක ඈදා ගන්නේ ඔන්න දැං වැඩි කොයසක් අයිති පවුලේ වැඩිමලා බයවෙලා ඉන්නෙ මූ මටත් වැඩේ දෙයි කියලා ඒ නිසා බුවනෙකබාහු තම ආරක්ෂාව බාර ගන්නා ලෙසට පෘතුගීසීන්ට පවරනෝ ඊට පස්සෙ පෘතුගීසීන් නිකං හිටියද නිකං දෙයියෝ දුන් තෑග්ගක් වගේ කියල හිතන්න ඇති කොයි වෙලාවේ හරි අපිට අඩ ගහයිද කියලා හිටිය පෘතුගීසීන්ට ඒ වෙලාවේ මොකක් හිතෙන්න ඇතිද ඔන්න දැං මායාදුන්නේ බයවෙලා ඉතිං ඔහුත් ඉන්දියාවේ සැමොරින් පාලකයාගෙන් උදව් ගන්නේ දැං දෙගොල්ලෙම විදේශීය ආධාර මත යැපෙන්නේ ඔන්න දැං යුද්ධ ඒත් මායාදුන්නේට කොට්ටේ අල්ගන්න බැරිවෙනෝ මායාදුන්නේට පුතෙකුත් ඉපදෙනෝ ඔහුගේ නම ටිකිර කුමාරයා ඔහු තාත්තටත් වඩා රණ කාමියා ඔන්න දැං වසරවල් ගෙවෙනවනනේ එකම තැන තියෙන්නෙ නැහැනේ බුවනෙකබාහු රජතුමා පෘතුගීසින්ට කියනෝ තමාගෙන් පසු ධර්මපාල කුමාරයාට රජකම දෙන ලෙසය ඉතිං ඔක ඉස්තීරයෙන් කරන බව රජුට පෙන්වන්න ඕන නිසා පෘතුගාලයේ ධර්මපාල කුමාරයාගේ පිළිරුවක් හදල එයට පෘතුගාලෙ රජතුමාට කියල ඔටුනු පළදවනවා ඊට පස්සෙ ධර්මපාල කුමාරයා ක්‍රිස්තියානි ආගම වැළඳගන්නෝ අවුරුදු හයේ පොඩි කොල්ල හැබැයි පෘතුගීසි බුවනෙකබාහු රජතුමත් එක්ක තරහින් ඉන්නෙ ඇයි සීතාවක් අල්ලා ගැනීමට ඔවුන්ට අවසර දුන්නෙ නැති හින්ද හා බුවනෙකබාහු රජතුමා කතෝලික ආගම වැළද ගත්තෙ නැති හින්දා ඔන්න රජතුමා විවේකය ගත කිරීමට කැලණියේ රජමාලිගාවේ උඩ තට්ටුවේ ඉන්නකොට පෘතුගීසි බටයෙක් රජුට වෙඩි තියල මරණෝ දැං පොරොන්දු වෙච්ච විදියට ධර්මපාල කුමරුවාට රජකම දෙන්න ඔනනේ ධර්මපාල කුමාරයා කියන්නෙ බුවනෙකබාහු රජතුමාගෙ මුණුබුරා එතකොට අවුරුදු හතේ කොල්ල ඉතිං මේක දන්නවයි රට පාලනය කරන්න නිකං රූකඩයක් වගේ පෘතුගීසි කියන කියන විදියට නැටුවා ඊට පස්සෙ බලෙන් ධර්මපාල කුමරුට කියලා කෝට්ටේ රාජධානිය තෑගි ඔප්පුවකින් අයිති කර ගන්නේ ඉතිං ධර්මපාල කුමාරයා කතෝලිකයෙක් නිසා දළදා වහන්සේ රැගෙන භික්ෂූන් වහන්සේලා හා බෞද්ධ ජනතාව මායාදුන්නේ ළඟට යනවා දන්ත දාතුව තැබීමට දළදා මාලිගයක් හදල නැහැ ඇයි එතකොට ඕන වෙලාවක ඇවිල්ල දන්ත ධාතුව පැහැර ගන්න ඇහැකිනේ ඒ නිසා දෙල්ගමුව විහාරයේ කුරහන් ගලක තමයි දන්ත ධාතූන් වහන්සේ සගවලා තියෙන්නේ මොකෝ පෘතුගීසීන් ඇවිල්ල කුරක්කන් ගල් අස්සෙ බලනවයි හැබැයි දළදාවට පුද පූජා පවත්වලා තියනෝ දැන් සීතාවක ප්‍රබල රාජ්‍යක්
පෘතුගීසි හිතන්න ඇති මායාදුන්නේ මැරුනොත් ඌට වඩා අමාරු කාරයනේ ටිකිරා නැතිනම් රාජසිංහ කුමාරයා ඒ නිසා 1962 දී ද ලසර්දා නම් පෘතුගීසි සෙන්පතියා යටතේ පෘතුගීසි සේනාවක් එවනෝ මායාදුන්නේත් ටිකිරි කුමාරයාත් සේනාවක් අරගෙන එනෝ ඔන්න දෙගොල් හමුවෙනෝ මුල්ලේරියාවෙදි නැතිනම් අංගොඩ දී මුල්ලේරියාවේ වෙලේ වතුර ලෙයට හැරවුණයි කියල සින්දුවක් තියනවනේ ඒ කියන්නේ ලොකු යුද්ධයක් යන්න ඇති එතනදි පෘතුගීසි සේනාව සමූලඝාතනය වෙනවා ඔන්න ඔතන තමයි කිසිම ආධාරයක් නැතුව මායාදුන්නේ පෘතුගීසීන් එක්ක හැප්පිලා දින්නේ ඔන්න ඉතිං මේ කියන්න යන්නේ මායාදුන්නේ ටිකිරි කුමාරයා අතින් මැරුම් කාපු හැටි
ඔන්න රජතුමාට ඕන වෙනවා පුතාගෙ දස්කම් සියතින් දැක බලාගන්න ඔන්න යුද පිටිය අසලට රජතුමා ළඟට යනෝ රජතුමා බලන් ඉද්දි සටන් කරුවෝ රජතුමාගේ පුතාට ගහවිය ඉතිං ඒ ගොල් ගෑණු ශොට්ලු ගහල තියෙන්නෙ මේක රජතුමාට හරි යන්නෙ නැතිලු ඉතිං එක දවසක් රජතුමා යුද පිටියේ මැද තියෙන පිදිරු ගොඩක් අස්සට වෙලා බලාගෙන ඉදල තියෙනෝ පුතා සෙල්ලම් කරන හැටි බලනකොට ප්‍රබල දාමරික ශොට් හමුවේ පුතා නිර්බයව දෙතුන් දෙනෙක් සමග සටන් කරනෝ දැක්කම රජතුමාට සතුටු හිතුනලු ටිකිරි කුමාරයගේ පුරුද්දක් තියෙනවලු සටන්කර ඉවරවුණාම අසිපත අජීවී දෙයක දමල ගහන්න ඉතිං එදා හිතිල තියෙන්නෙ පිදුරු ගොඩට දමල ගහන්න කඩුව කීස් ගහල පිදුරු ගොඩ ළඟට එව්වලු ඊට පස්සෝ රජතුමා බුදු අම්මෝ කියල කියන්න ඇති ඔන්න ඔහොම තමයි මායාදුන්නේ ලංකාවෙන් ගියේ සමහරවිට මේක ටිකිරි කුමාරයා දැනුවත්ව කරපු එකක් වෙන්න පුලුවන් ඒ දවස්වල තාත්ත මරලා රජකම ගත්ත රජකම ගත්ත අයලුනේ ඉදල තියෙන්න මේ ගැනනම් කිසිම පොතක සදහන් වෙන්නෙ නෑ මේ ජනප්‍රවාදයක් 1581 දී මායාදුන්නේ රජතුමා මැරෙනෝ ඔන්න ඊට පස්සෙ කවුරුත් දන්නවනේ කවුද රජවුණේ කියලා ටිකිරි කුමාරයා සීතාවක රාජසිංහ නමින් රජවෙනෝ ඔන්න රජවෙලා එක් වසරකින්ම උඩරට අල්ල ගත්තා හා මට කියන්න බැරි වුණා මැරෙන්න කලින් තාත්තයි පුතයි එකතු වෙලා එකවර කොළඹ කොටුවට හා කොට්ටේට පහර දුන්නනේ එහිදි කොට්ටේ භාගයක් විතර සීතාවකට ඈදා ගත්ත‍නේ එතකොට උඩරට රජතුමා තම බෑණා හා දුව සමඟ පෘතුගීසි මන්නාරම් කොටුවට යනෝ පෘතුගීසි බලං ඉන්න ඇති කවදද අපිට රට අභ්‍යන්තරයට යන්න වෙන්නෙ කියලා බොලේ දෙයියෝ දුන්න වගේ කඩා පාත් වුණාම බැහැයි කියලා ඉදීද ඉතිං රාජසිංහ රජු උඩරට පාලනය කිරීමට සාමන්ත කෙනෙක් පත්කරනෝ
ඊට පස්සේ ආරංචි වෙනෝ උඩරට සාමන්ත වන වීරසුන්දර බණ්ඩාර වෙනමම රාජ්‍යයක් පිහිට වීමට උත්සාහ කරනව කියලා ඉතිං ඔහුව ප්‍රසිද්ධියේ මරන්න බැහැනේ ඊට පස්සෙ කටකතාන්දර යාවි ගොල්යව මැරුවයි කියලා නැතිනම් සිංහලයි සිංහලයන් මරා ගත්තා කියලා ඉතිං වීරසුන්දර බණ්ඩා අසු පිට යන පාරේ බොරු වලක් කපා එහි පුවක් ලී උල් කර හිටුව හිනී උල් වලට විස කවා තිබුණලු ඔන්න අසු පිට යනකොට ඕකට වැටුණලු ඊට පස්සෙ මොකද වෙන්න මැරෙන් නැතුව ඕක බලං හිටිය වීරසුන්දර බණ්ඩාරගේ පුතා කොනප්පු බණ්ඩාර මේක දැකලා මන්නාරම් කොටුවට පලා ගියා පෘතුගීසීන්ට වයසක කරලියද්දේට වඩා සිංහල ශක්තිමත් කොල්ලො වටිනවනේ ඒ නිසා බොහෝ ම ආදරයෙන් පිළිඅරගෙන ඔහුගේ දස්කතම් දැක ඉන්දියාවට ගිහිං යුද පුහුණු ලබා දී සෙන්පතියෙක් කරලා උඩරටට සේනාවක් එව්වලු එතනදි පහසුවෙන් උඩරට අල්ල ගත් පෘතුගීසීහු කරලියද්දේගෙ බෑණා යමසිංහ බණ්ඩාර නැතහොත් දොන් පිලිප් රජකමට පත් කළේය මේ ක බලං හිටිය කොනප්පු බණ්ඩාර මං මොකටද වෙන කාටවත් රජකම අරං දෙන්නේ කියලා දොන් පිලිප් මරලා විමලධර්මසූරිය නමින් රජවෙලා ඔන්න දැං රාජසිංහ රජතුමා සිත්තැව්ලෙන් ඉන්නේ තමා අමාරුවෙන් ගොඩ නැගූ සීතාවක අගාදයට යන නිසා නිකං පිස්සු වැටිල වගේ ඉන්නේ ඔන්න 1592 දී විමලධර්මසූරිය රජතුමාගෙන් අන්ත පරාජයකට පත් වුණාම පස්සේ ආපසු එන ගමනේදී පෙතන්ගොඩ උයනේ උණ කටුයක් ඇණී අභාවප්‍රාප්ත වූ බව කියවේ ඊට පස්සේ පෘතුගීසි පහසුවෙන්ම කෝට්ටේ සහ සීතාවක අල්ලා ගන්නා ලදී ඔන්න ඔහොම තමයි විජයබා කොල්ලයෙන් පසු ලංකාවේ තත්ත්වය එයින් වුණේ ඒ රජ පරම්පරාව අවසන් වුණා